Club de Joven Europeo
Dodatkowe zajęcia z języka hiszpańskiego:
Prowadzący: Ewa Wódkowska
Strona internetowa Klubu: http://www.ewakatarzyna.republika.pl/index3.html
Program zajęć Koła Klubu
Młodego Europejczyka dla uczniów klas 1-6:
Cel ogólny:
Pogłębianie znajomości kulturowych krajów Unii Europejskiej, w tym informacji
dotyczących symboli, zwyczajów, tradycji, podobieństw i różnic między
poszczególnymi krajami członkowskimi, podstawowych zwrotów grzecznościowych,
liczebników, prostych wyrażeń z życia codziennego, wierszy, piosenek
Cele
operacyjne zajęć:
1. praca nad rozwojem
indywidualnych strategii uczenia się, rozwijania zainteresowań związanych z
Unią Europejską
2. przekonanie ucznia do
własnych możliwości i do pozytywnego odnoszenia się do błędów jako do
naturalnej części procesu nauki
3. inspirowanie ucznia do
podejmowania się trudniejszych zadań – udział w konkursach z języka obcego
4. osiągnięcie samodzielności
w opanowanym zakresie elementarnej, praktycznej znajomości kilku języków
obszaru Unii Europejskiej
Zajęcia będą prowadzone w
języku hiszpańskim.
Formy pracy: |
|
Indywidualna Grupowa |
|
Metody pracy: |
|
Metoda TPR (Total Physical
Responce)– nauka wspomagana ruchem Metoda TCL(Teacher Centred
Learning) – treści, zagadnienia i formy pracy są narzucone przez nauczyciela Metoda SCL(Student Centred
Learning) - treści, zagadnienia i
formy pracy wynikają z propozycji uczniów Metoda Suggestopedia – uczeń
na podstawie dwóch identycznych tekstów w różnych językach znajduje kontekst
i znaczenie Metoda komunikacyjna -
wszystkie sytuacje występujące na zajęciach są pretekstem do komunikowania
się, wspólnego podejmowania dyskusji, rozwiązywania problemów i doskonalenia
się w sferze intelektualnej i społecznej Wykorzystanie rymu, rytmu,
muzyki i dramy na zajęciach. |
|
Środki dydaktyczne: |
|
Materiały kulturoznawcze z
biur turystycznych, gry autorskie, prezentacje multimedialne i pomoce aktywizujące pracę ucznia Przewodniki turystyczne Materiały do kopiowania
dotyczące podstawowych informacji na temat Państw Członkowskich UE wydane
przez Urząd Komitetu Integracji Europejskiej Zestaw do kopiowania
zawierający podstawowe wyrażenia i zwroty grzecznościowe, obowiązujące w
krajach Unii Zestaw plakietek z nazwami
krajów Unii wykonanych z samoprzylepnego papieru kolorowego Mapy |
|
Wykaz słownictwa i przykłady
tekstów do wykorzystania na zajęciach:
¡Hola! ¡Bienvenido a Europa! Venimos de
distintos países y hablamos distintos idiomas, pero este continente es nuestra
casa, la casa de todos nosotros.
¡Ven con nosotros y vamos a explorar Europa
juntos! Será una aventura a través del tiempo y del espacio y verás muchísimas
cosas interesantes.
¿Cómo
te llamas ? Jak masz na imię?
Me llamo Manuel. Soy de España y
vivo en Madrid. |
Mam
na imię Manuel. Jestem z Hiszpanii i mieszkam w Madrycie. |
Mam
na imię Monika. Jestem z Polski, ale mieszkam w Barcelonie. |
Me llamo Mónica. Soy de Polonia, pero vivo en
Barcelona. |
- ¡Hola! Soy Manuel. ¿Cómo te llamas? Chłopiec
powiedziałby encantado. |
-
Cześć! Jestem Manuel. Jak masz na imię? |
-
Skąd jesteś? |
- ¿De dónde eres? polaco - Polak; polaca -
Polka (w języku hiszpańskim pisane z małej litery). español - Hiszpan; española
- Hiszpanka. |
Jak łatwo zauważyć, w języku hiszpańskim - podobnie jak w polskim - nie trzeba
używać zaimków osobowych (ja, ty, etc.)
Warto
też pamiętać, że do określenia swojej narodowości dużo naturalniej brzmi
powiedzenie soy polaco/-a, niż soy de Polonia.
Istnieją
w języku hiszpańskim dwa czasowniki o znaczeniu być. W lekcji 1 pojawił się
czasownik estar, nastomiast w tej - czasownik ser. Najprostsze ich rozróżnienie
jest takie, że estar znaczy być w sensie fizycznym (znajdować się), natomiast
ser ma pozostałe znaczenia.
Ella no es francesa... Ona nie jest Francuzką...
francés - Francuz; francesa
- Francuzka.
Este chico se llama Manuel. |
Ten
chłopak ma na imię Manuel. On jest Hiszpanem i mieszka w Madrycie. |
- Ten
chłopak ma na imię Pedro? |
- ¿Este chico se llama Pedro? italiano - Włoch; italiana -
Włoszka. |
Esta chica se llama Mónica. |
Ta
dziewczyna ma na imię Monika. Ona jest Polką, ale mieszka w Barcelonie. |
- Ta
dziewczyna ma na imię Maria? |
- ¿Esta chica se llama María? |
¿Qué
es esto? Co to jest?
¿Qué es esto? |
Co to
jest? |
Co to
jest? |
¿Qué es esto? |
¿Qué es esto? |
Co to
jest? |
Co to
jest? |
¿Qué es esto? |
Przymiotniki odmieniają się w zależności od rodzaju rzeczownika. Większość ma
różną końcówkę dla rodzaju męskiego oraz żeńskiego, ale niektóre pozostają
takie same. Szczegóły na ten temat zawarte są w opisie gramatyki (przymiotnik).
¿Qué
haces? Co robisz?
- ¿Quién eres? czasownik nieregularny hacer - robić el estudiante - student; la estudiante - studentka el
idioma -
język (pomimo końcówki -a jest to rzeczownik rodzaju męskiego); idiomas
to liczba mnoga (omawiana w kolejnej lekcji) hablar - mówić, rozmawiać to
samo słowo funkcjonuje jako rzeczownik (na określenie narodowości i języka)
oraz jako przymiotnik: np. alemán/alemana (Niemiec/Niemka) oraz alemán
(niemiecki) analogicznie:
inglés/inglesa (Anglik/Angielka) oraz inglés (angielski). estudiar - uczyć się, studiować descansar - odpoczywać correr - biegać |
- Kim
jesteś? |
- Kim
(dosł. kto) jest tamta dziewczyna? |
- ¿Quién es aquella chica? aquel - tamten; aquella
- tamta el amigo - przyjaciel; la amiga
- przyjaciółka trabajar - pracować ruso/rusa (Rosjanin/Rosjanka); ruso
(rosyjski) |
Łatwo
zauważyć, że tworzenie rodzaju żeńskiego, zarówno rzeczowników jak i
przymiotników, nie jest skomplikowane. Gdy wyraz rodzaju męskiego kończy się na
spółgłoskę, wystarczy dodać literę a, np. inglés - inglesa. Gdy wyraz
kończy się na o, w rodzaju żeńskim po prostu zamienia się je na a, np. amigo
- amiga. Gdy natomiast wyraz kończy się na literę e, zwykle pozostaje bez
zmian w obu rodzajach, np. estudiante - estudiante.
W tej lekcji pojawiły się również różnego rodzaju czasowniki. Warto je trochę
usystematyzować. W języku hiszpańskim istnieją trzy grupy czasowników: kończące
się na -ar (np. hablar), -er (np. correr) oraz -ir (np. vivir).
Ich regularną odmianę można znaleźć w opisie gramatyki (czasownik). Istnieją
również czasowniki zwrotne (np. llamarse), ale one także zaliczają się
do jednej z trzech wyżej wymienionych grup, np. llamarse - po odcięciu
końcówki se (która wskazuje na zwrotność czasownika) widać, że jest to
czasownik I grupy (czyli -ar).
Dodatkowo istnieje wiele czasowników nieregularnych. Mogą one być całkowicie
nieregularne (jak np. ser czy estar), ale mogą też mieć
nieregularność, która pojawia się według pewnego regularnego wzoru, np. hacer
- jest to czasownik II grupy (-er) i odmienia się według jej reguł z wyjątkiem
pierwszej osoby liczby pojedynczej (yo hago). Istnieje wiele innych
czasowników tego typu i zawsze gdy w czasie teraźniejszym w pierwszej osobie
liczby pojedynczej pojawia się owo g, wiadomo, że nie pojawia się ono w żadnej
z pozostałych osób.
Istnieją jeszcze inne reguły tego typu, które zostaną przedstawione w dalszych
lekcjach.
¿Qué hay en los vasos? Co jest w szklankach?
- ¿Qué hay en esta mesa? frío/fría - zimny/zimna rodzajnik
nieokreślony rodzaju męskiego liczby mnogiej nuevo/nueva - nowy/nowa rodzajnik
określony rodzaju męskiego liczby mnogiej la
leche -
mleko. |
- Co
jest na tym stole? |
- Co
jest na tym fotelu? |
- ¿Qué hay en este sillón? la
foto -
zdjęcie (pomimo końcówki -o jest to rzeczownik rodzaju żeńskiego). bonito/bonita - ładny/ładna rodzajnik
nieokreślony rodzaju żeńskiego liczby mnogiej viejo/vieja - starty/stara rodzajnik
określony rodzaju żeńskiego liczby mnogiej el
artículo - artykuł |
W pierwszym z dialogów pojawił się rzeczownik el agua - woda. Pomimo
męskiego rodzajnika jest to rzeczownik rodzaju żeńskiego (dlatego też
przymiotnik obok jest odmieniony w rodzaju żeńskim). Męski rodzajnik znajduje
się tu ze względów czysto fonetycznych. Gdyby zostawić la agua, trzeba
by pod rząd wymówić dwa akcentowane a. Aby tego uniknąć, zamienia się rodzajnik
na męski. Dzieje się tak we wszystkich wyrazach rodzaju żeńskiego, które
zaczynają się na akcentowane a lub ha, np. el águila
(orzeł), el área (obszar), el hada (wróżka). Ważne jest, że
dotyczy to jedynie akcentowanych a lub ha, ponieważ można na
przykład spokojnie powiedzieć la amiga, gdyż akcent pada tu na literę i.
W liczbie mnogiej nie ma już potrzeby zmiany rodzajnika, więc mówi się: las
aguas, las águilas, unas areas, unas hadas, itd. Jeśli chodzi o rodzajnik
nieokreślony w liczbie pojedynczej, to obie formy - tzn. np. un agua i una
agua - są uznawane za poprawne. Mimo wszystko zaleca się stosowanie
rodzajnika męskiego - tzn. np. un agua, un hambre - gdyż użycie
rodzajnika żeńskiego jest obecnie uważane za przestarzałe.
Pojawiło się też w dialogach tajemnicze hay, przetłumaczone na jest lub
są. Hay to swoista trzecia forma (poza czasownikami ser i estar)
wyrażenia idei być. Nie jest to jednak zwykły czasownik. Jest to froma
bezosobowa, pochodząca od czasownika haber (używany głównie jako
czasownik posiłkowy w jednym z czasów przeszłych). Należy pamiętać, że ser,
estar oraz hay nie są formami wymiennymi - każde z nich ma
odmienne zastosowania. Jeśli chodzi o hay, to jest to głównie być w
sensie znajdować się (podobnie jak estar), używa się go jednak w innego
typu strukturach. Można powiedzieć, że jest to coś w rodzaju angielskiego there
is oraz there are. Po hay używa się zwykle rodzajnika
nieokreślonego lub też całkowicie się go pomija.
Można też zaobserwować zasady tworzenia liczby mnogiej. Zwykle robi się to
przez dodanie litery -s (gdy wyraz kończy się na samogłoskę) lub -es
(gdy wyraz kończy się na spółgłoskę). Należy też pamiętać o uzgadnianiu liczby
oraz rodzaju przymiotników z rzeczownikami! Szczegóły na ten temat zawarte są w
opisie gramatyki (rzeczownik oraz przymiotnik).
Somos
amigos. Jesteśmy przyjaciółmi.
- ¡Hola! ¿Cómo estáis? istnieje
również słowo nosotras - my (rodzaj żeński) analogicznie
vosotras - wy (rodzaj żeński) |
-
Cześć! Jak się macie? |
Pedro
i ja jesteśmy dobrymi przyjaciółmi. Mieszkamy w Saragossie i jesteśmy
studentami filologii japońskiej. Robimy dużo rzeczy razem: rozmawiamy,
czytamy czasopisma, uczymy się, uprawiamy (dosł. robimy) sport. Zwykle
wstajemy wcześnie rano i biegamy sześć kilometrów. Ale nie dzisiaj, ponieważ
jest niedziela. Teraz jesteśmy w domu Pedro i próbujemy odpocząć. |
Pedro y yo somos buenos amigos. Vivimos en Zaragoza
y somos estudiantes de filología japonesa. Hacemos muchas cosas juntos:
hablamos, leemos revistas, estudiamos, hacemos deporte. Normalmente nos
levantamos pronto por la mañana y corremos seis kilómetros. Pero hoy
no porque es domingo. Ahora estamos en casa de Pedro e intentamos descansar. bueno/buena - dobry/dobra. Przymiotniki
zwykle stawia się po rzeczowniku, jednak niektóre z nich (jak np. bueno,
grande) są wyjątkami i mogą iść przed rzeczownik. Wtedy jednak w
liczbie pojedynczej (zwykle tylko rodzaju męskiego) ulegają skróceniu, np. buen
amigo (dobry przyjaciel), Gran Bretaña (Wielka Brytania).
Szczegóły patrz: gramatyka (przymiotnik) mucho - dużo, wiele; gdy stoi przed
rzeczownikiem wymaga uzgodnienia liczby i rodzaju. la
cosa - rzecz. czasownik
regularny II grupy leer - czytać. czasownik
regularny zwrotny I grupy levantarse - wstawać. spójnik
y zamienia się na e, gdy stoi przed wyrazami zaczynającymi się
na i lub hi. Ta zasada jest w mowie potocznej często pomijana. czasownik
regularny I grupy intentar - próbować, starać się |
- ¿Sois amigos? un
poco -
trochę; należy odróżnić od poco (mało), przeciwieństwo mucho
(dużo) rodzajnik
nieokreślony może też znaczyć około |
-
Jesteście przyjaciółmi? |
Ellos
viajan mucho. Oni dużo podróżują.
Sergio y Elena son novios. Viven juntos en Sevilla
y trabajan en una agencia de viajes. Ellos mismos hacen muchos viajes. Cada
verano visitan un país diferente: Estados Unidos, Japón,
India, Australia... Durante sus vacaciones descansan poco porque
se levantan pronto por la mañana e intentan ver muchos monumentos.
Hablan mucho con la gente y así aprenden idiomas extranjeros. Ya
hablan muy bien inglés, francés y sueco, pero también estudian árabe. el
novio/la novia to zarówno chłopak/dziewczyna, z którym/-ą się chodzi, jak też
narzeczony/narzeczona; nieformalnie używa się też w tym sensie mi chico/mi
chica (mój chłopak/moja dziewczyna), zwłaszcza jeśli związek nie jest
jeszcze zbyt poważny el
viaje -
podróż istnieje
również słowo ellas - one mismo znaczy zwykle taki sam,
jednakowy; w tym znaczeniu służy jednak jedynie jako wzmocnienie,
podkreślenie słowa towarzyszącego i tutaj tłumaczy się jako oni sami;
analogicznie można powiedzieć: yo misma, tú mismo, itd. (zmieniając
końcówkę w zależności od rodzaju) cada to forma nieodmienna;
przyjmuje taką samą postać niezależnie od rodzaju rzeczownika, który po niej
następuje el
verano - lato czasownik
regularny I grupy visitar - odwiedzać, zwiedzać las
vacaciones -
wakacje; w hiszpańskim również zwykle używane jedynie w liczbie mnogiej czasownik
nieregularny II grupy ver - widzieć, zobaczyć (odmiana pokazana w
kolejnych lekcjach) ludzie
to po hiszpańsku liczba pojedyncza czasownik
regularny II grupy aprender - nauczyć się; należy odróżnić od
czasownika estudiar (uczyć się, studiować), który oznacza raczej sam
akt uczenia się, podczas gdy aprender znaczy bardziej przyswajać |
Sergio
i Elena są parą (dosł. narzeczonymi). Mieszkają razem w Sewilli i pracują w
biurze podróży. Oni sami dużo podróżują (dosł. robią dużo podróży). Każdego
lata odwiedzają inny kraj (dosł. kraj inny): Stany Zjednoczone, Japonię,
Indie, Australię... W ciągu swoich wakacji odpoczywają mało, ponieważ wstają
wcześnie rano i starają się zobaczyć dużo zabytków. Rozmawiają dużo z ludźmi
i w ten sposób uczą się języków obcych. Już mówią bardzo dobrze (po)
angielsku, francusku i szwedzku, ale też uczą się arabskiego. |
- Czy
Sergio i Elena są przyjaciółmi? |
- ¿Son Sergio y Elena amigos? o znaczy zwykle lub czasownik
regularny I grupy viajar - podróżować gdy
po un poco chcemy postawić rzeczownik, musi mu towarzyszyć de, np. un
poco de trabajo (trochę pracy) |
Observaciones Obserwacje
Warto w tym miejscu uporządkować poznaną już w lekcjach odmianę czasowników
regularnych. Przypominam, że czasowniki dzielą się na trzy grupy,
z końcówkami -ar, -er oraz -ir. A oto przykładowa odmiana:
Grupa I -ar
hablar (mówić, rozmawiać)
yo hablo
tú hablas
él/ella habla
nosotros/nosotras hablamos
vosotros/vosotras habláis
ellos/ellas hablan
Grupa II -er
correr (biegać)
yo corro
tú corres
él/ella corre
nosotros/nosotras corremos
vosotros/vosotras corréis
ellos/ellas corren
Grupa III -ir
vivir (żyć)
yo vivo
tú vives
él/ella vive
nosotros/nosotras vivimos
vosotros/vosotras vivís
ellos/ellas viven
¿Cómo
se llaman ustedes? Jak się Państwo nazywają?
En un hotel: les nie znaczy Państwo, a jest
jedynie zaimkiem wskazującym na trzecią osobę liczby mnogiej; to zagadnienie
będzie dokładniej omawiane w kolejnych lekcjach czasownik
nieregularny II grupy poder - móc (patrz: Obserwacje na dole lekcji) czasownik
regularny I grupy ayudar - pomagać czasownik
nieregularny II grupy tener - mieć (patrz: Obserwacje na dole lekcji) reservado/-a to imiesłów utworzony od
czasownika regularnego I grupy reservar - rezerwować; odmienia się
przez rodzaj i liczbę tak jak zwykły przymiotnik ustedes - Państwo; czasownik odmienia
się jak w trzeciej osobie liczby mnogiej słowo
to funkcjonuje na tych samych zasadach co każdy przymiotnik, a więc końcówka
zmienia się w zależności od liczby i rodzaju: bienvenido/-a/-os/-as |
W
hotelu: |
-
Przepraszam (Pana), czy to Pan (dosł. jest Pan) Alonso Martínez? |
- Perdone, ¿es usted(8) Alonso
Martínez? usted - Pan/Pani; czasownik
odmienia się jak w trzeciej osobie liczby pojedynczej |
- ¿Quieres ir al cine esta noche? czasownik
nieregularny II grupy querer - chcieć; kochać (patrz: Obserwacje na
dole lekcji) czasownik
nieregularny III grupy ir - iść, jechać; (odmiana pojawi się w
kolejnych lekcjach) ir
a - iść do;
al to połączenie przyimka a z rodzajnikiem el (a + el = al); takie połączenie
występuje jedynie z rodzajnikiem el; mając do czynienia z wszystkimi
pozostałymi rodzajnikami mówi się po prostu: a la, a los, a las, a un, etc. el
tiempo -
czas; pogoda |
-
Chcesz iść do kina dziś wieczorem (dosł. tego wieczoru)? |
-
Możesz porozmawiać z Inés, żeby zobaczyć co chce robić dziś popołudniu (dosł.
tego popołudnia)? |
- ¿Puedes hablar con Inés para ver qué
quiere hacer esta tarde? mismo występuje tu jedynie jako
wzmocnienie słowa, któremu towarzyszy (podobnie jak w poprzedniej lekcji) |
- Álvaro, ¿quieres un helado? |
-
Álvaro, chcesz loda? |
Observaciones Obserwacje
W Hiszpanii panują stosunki bardzo bezpośrednie i formy usted/ustedes używa się
generalnie dosyć rzadko. Per Pan/Pani zwraca się do osób w podeszłym wieku lub
też gdy chce się wyrazić szczególny szacunek (np. rozmawiając z rodzicami swojego
kolegi). Jak łatwo zauważyć, Pan/Pani oraz Państwo to tak jak w języku polskim
trzecia osoba (odpowiednio liczby pojedynczej oraz mnogiej), a więc czasownik
odmienia się tak jak przy osobach on/ona oraz oni/one. Odnośnie bezpośrednich
stosunków panujących w Hiszpanii warto też skomentować, iż hiszpańskie hola
(cześć) można powiedzieć praktycznie do każdego (czasami łącząc je z innym
powitaniem, np. z buenos días jak w pierwszym dialogu tej lekcji).
Bardzo często trzeba wobec tego przetłumaczyć hola na polskie dzień
dobry, bo przecież nie jest w Polsce do pomyślenia powiedzenie cześć wchodząc
np. do sklepu.
Warto pamiętać, że w Ameryce Łacińskiej nie istnieje w ogóle forma vosotros.
Zamiast tego używa się formy ustedes wraz z odmianą czasownika w trzeciej
osobie liczby mnogiej. Ustedes znaczy tam wobec tego zarówno Państwo,
jak też po prostu wy. Generalnie używa się tam też częściej formy usted
zamiast tú.
W dialogach można również zauważyć, iż inaczej mówi się po hiszpańsku
przepraszam, zwracając się do kogoś na ty (wtedy mówi się perdona) a
inaczej gdy używa się formy Pan/Pani (perdone). Istnieje też forma
neutralna (perdón), którą można użyć niezależnie od wspomnianej kwestii.
Czasowniki zwrotne nawet gdy występują w zdaniu w bezokoliczniku (jak w jednym
z dialogów czasownik levantarse - wstawać), muszą mieć odpowiednio
odmienioną końcówkę zwrotną. Tzn. mówi się np. vosotros os levantáis (wy
wstajecie) - z końcówką zwrotną postawioną przed czasownikiem; ale gdy chcemy
użyć czasownika zwrotnego w bezokoliczniku mamy dwie możliwości:
a) vosotros queréis levantaros (wy chcecie wstać) - z odpowiednio odmienioną
końcówką, ale przylejoną z tyłu do czasownika; lub też
b) vosotros os queréis levantar (wy chcecie wstać) - również z odmienioną
końcówką, ale postawioną przed pierwszym czasownikiem.
Os nie może zostać postawione pomiędzy tymi dwoma czasownikami!
Analogicznie powiemy: yo puedo levantarme lub yo me puedo levantar (ja mogę
wstać); tú tienes que levantarte lub tú te tienes que levantar (ty musisz wstać);
él quiere llamarse lub él se quiere llamar (on chce się nazywać); nosotros
podemos llamarnos lub nosotros nos podemos llamar (my możemy się nazywać);
ellos quieren levantarse lub ellos se quieren levantar (oni chcą wstać).
Na koniec należy też wspomnieć o czasownikach nieregularnych, które pojawiły
się w tej lekcji: querer (chcieć, kochać), poder (móc) oraz tener (mieć).
Nieregularność, która się tu pojawia ma pewien konkretny wzór.
1) Querer - nieregularność polega na wymianie litery e na ie (od teraz będzie
to oznaczane w następujący sposób - e:ie). Wymiana ta nie występuje jednak we
wszystkich osobach - pierwsza i druga osoba liczby mnogiej odmieniają się
zupełnie regularnie. Tak więc mówimy: yo quiero, tú quieres, él quiere,
ellos quieren, ale nosotros queremos, vosotros queréis. Należy pamiętać, że ten wzór
odmiany pojawia się we wszystkich czasownikach tego typu. Tak więc gdy w
kolejnych lekcjach pojawi się nowy czasownik z oznaczeniem (e:ie), wystarczy to
do prawidłowej odmiany tego czasownika przez osoby, według tego samego wzoru co
czasownik querer.
2) Poder - nieregularność polega na wymianie litery o na oe (o:ue). I znowu
nieregularność ta nie dotyczy pierwszej i drugiej osoby liczby mnogiej. Tak
więc mówimy: yo puedo, tú puedes, él puede, ellos pueden, ale nosotros podemos,
vosotros podéis. I
podobnie, nieregularność tego typu również pojawia się w wielu innych
czasownikach.
3) Tener - jest to czasownik, w którym dwa typy nieregularności nakładają się
na siebie (zdarza się to również w innych czasownikach). Pojawia się tu
nieregularność tego samego typu co w czasowniku hacer (yo hago), ale
równocześnie też wymiana e:ie. W tej sytuacji odmiana wygląda następująco: yo
tengo, ale potem tú tienes, él tiene, ellos tienen, i oczywiście odmiana regularna
nosotros tenemos, vosotros tenéis. Tego typu nieregularność będzie w kolejnych
lekcjach oznaczana następująco: np. tener (yo tengo, e:ie)
¿Tienes
coche? Masz samochód?
-
Masz samochód? |
- ¿Tienes coche? analogicznie
mismo ma tu tylko funkcję wzmacniającą |
- Mamá, ¿podemos ir mañana al zoo? tener znaczy mieć, jednak tener
que - musieć |
-
Mamo, możemy iść jutro do zoo? |
-
Chcecie iść się czegoś napić (dosł. wziąć coś) dziś wieczorem (dosł. tego
wieczoru)? |
- ¿Queréis ir a tomar(3) algo(4)
esta noche? czasownik
regularny I grupy tomar - wziąć, brać; używany też często w sensie
jeść lub pić algo - coś |
- Queremos ir a un bar, pero Alicia no puede hoy. |
-
Chcemy iść do baru, ale Alicja nie może dzisiaj. |
Jaime
ma tylko (dosł. tylko ma) dwie butelki wina, ale jego goście chcą więcej. |
Jaime sólo tiene dos botellas(5) de vino(6),
pero sus invitados(7) quieren más. la botella -
butelka el vino - wino el invitado/la invitada - gość |
- mañana podéis levantaros(8)
tarde porque es sábado y no tenéis que ir al colegio. jest
to czasownik zwrotny levantarse w bezokoliczniku z odpowiednio
odmienioną końcówką zwrotną (szczegóły patrz: Obserwacje na dole lekcji) |
-
Jutro możecie wstać późno, ponieważ jest sobota i nie musicie iść do szkoły. |
-
Dzień dobry, chcemy cztery bilety na Władcę Pierścieni. |
- Hola, queremos cuatro entradas(9) para
El Señor de los Anillos. la
entrada -
bilet; dotyczy wszelkiego rodzaju spektakli, koncertów, etc., natomiast nie
transportu (taki bilet to el billete) |
Observaciones Obserwacje
W Hiszpanii panują stosunki bardzo bezpośrednie i formy usted/ustedes używa się
generalnie dosyć rzadko. Per Pan/Pani zwraca się do osób w podeszłym wieku lub
też gdy chce się wyrazić szczególny szacunek (np. rozmawiając z rodzicami
swojego kolegi). Jak łatwo zauważyć, Pan/Pani oraz Państwo to tak jak w języku
polskim trzecia osoba (odpowiednio liczby pojedynczej oraz mnogiej), a więc
czasownik odmienia się tak jak przy osobach on/ona oraz oni/one. Odnośnie
bezpośrednich stosunków panujących w Hiszpanii warto też skomentować, iż
hiszpańskie hola (cześć) można powiedzieć praktycznie do każdego
(czasami łącząc je z innym powitaniem, np. z buenos días jak w pierwszym
dialogu tej lekcji). Bardzo często trzeba wobec tego przetłumaczyć hola
na polskie dzień dobry, bo przecież nie jest w Polsce do pomyślenia powiedzenie
cześć wchodząc np. do sklepu.
Warto pamiętać, że w Ameryce Łacińskiej nie istnieje w ogóle forma vosotros.
Zamiast tego używa się formy ustedes wraz z odmianą czasownika w
trzeciej osobie liczby mnogiej. Ustedes znaczy tam wobec tego zarówno
Państwo, jak też po prostu wy. Generalnie używa się tam też częściej formy usted
zamiast tú.
W dialogach można również zauważyć, iż inaczej mówi się po hiszpańsku
przepraszam, zwracając się do kogoś na ty (wtedy mówi się perdona) a
inaczej gdy używa się formy Pan/Pani (perdone). Istnieje też forma
neutralna (perdón), którą można użyć niezależnie od wspomnianej kwestii.
Czasowniki zwrotne nawet gdy występują w zdaniu w bezokoliczniku (jak w jednym
z dialogów czasownik levantarse - wstawać), muszą mieć odpowiednio
odmienioną końcówkę zwrotną. Tzn. mówi się np. vosotros os levantáis (wy
wstajecie) - z końcówką zwrotną postawioną przed czasownikiem; ale gdy chcemy
użyć czasownika zwrotnego w bezokoliczniku mamy dwie możliwości:
a) vosotros queréis levantaros (wy chcecie wstać) - z odpowiednio odmienioną
końcówką, ale przylejoną z tyłu do czasownika; lub też
b) vosotros os queréis levantar (wy chcecie wstać) - również z odmienioną
końcówką, ale postawioną przed pierwszym czasownikiem.
Os nie może zostać postawione pomiędzy tymi dwoma czasownikami!
Analogicznie powiemy: yo puedo levantarme lub yo me puedo levantar (ja mogę
wstać); tú tienes que levantarte lub tú te tienes que levantar (ty musisz
wstać); él quiere llamarse lub él se quiere llamar (on chce się nazywać);
nosotros podemos llamarnos lub nosotros nos podemos llamar (my możemy się
nazywać); ellos quieren levantarse lub ellos se quieren levantar (oni chcą
wstać).
Na koniec należy też wspomnieć o czasownikach nieregularnych, które pojawiły
się w tej lekcji: querer (chcieć, kochać), poder (móc) oraz tener (mieć).
Nieregularność, która się tu pojawia ma pewien konkretny wzór.
1) Querer - nieregularność polega na wymianie litery e na ie (od teraz będzie
to oznaczane w następujący sposób - e:ie). Wymiana ta nie występuje jednak we
wszystkich osobach - pierwsza i druga osoba liczby mnogiej odmieniają się
zupełnie regularnie. Tak więc mówimy: yo quiero, tú quieres, él quiere,
ellos quieren, ale nosotros queremos, vosotros queréis. Należy pamiętać, że ten wzór
odmiany pojawia się we wszystkich czasownikach tego typu. Tak więc gdy w
kolejnych lekcjach pojawi się nowy czasownik z oznaczeniem (e:ie), wystarczy to
do prawidłowej odmiany tego czasownika przez osoby, według tego samego wzoru co
czasownik querer.
2) Poder - nieregularność polega na wymianie litery o na oe (o:ue). I znowu
nieregularność ta nie dotyczy pierwszej i drugiej osoby liczby mnogiej. Tak
więc mówimy: yo puedo, tú puedes, él puede, ellos pueden, ale nosotros podemos,
vosotros podéis. I
podobnie, nieregularność tego typu również pojawia się w wielu innych
czasownikach.
3) Tener - jest to czasownik, w którym dwa typy nieregularności nakładają się
na siebie (zdarza się to również w innych czasownikach). Pojawia się tu
nieregularność tego samego typu co w czasowniku hacer (yo hago), ale równocześnie
też wymiana e:ie. W tej sytuacji odmiana wygląda następująco: yo tengo, ale
potem tú tienes, él tiene, ellos tienen, i oczywiście odmiana regularna
nosotros tenemos, vosotros tenéis. Tego typu nieregularność będzie w kolejnych
lekcjach oznaczana następująco: np. tener (yo tengo, e:ie)
Czasowniki
hiszpańskie dzielą się na 3 grupy koniugacyjne. Każdą z grup wyróżnia
końcówka bezokolicznika oraz odpowiednie końcówki odmiany. Ponadto występują
liczne czasowniki zawierające oboczności.
CZASOWNIKI REGULARNE
Odmieniają się przez odcięcie końcówki bezokolicznika (-ar, -er, -ir) i
zastąpienie jej odpowiednimi końcówkami osobowymi (tutaj tłustym drukiem).
I koniugacja:
entrar - wchodzić
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo entro |
nosotros
entramos |
2
osoba |
tú
entras |
vosotros
entráis |
3
osoba |
él,
ella, usted entra |
ellos,
ellas, ustedes entran |
II koniugacja:
comer - jeść
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo
como |
nosotros
comemos |
2
osoba |
tú
comes |
vosotros
coméis |
3
osoba |
él,
ella, usted come |
ellos,
ellas, ustedes comen |
III koniugacja:
vivir - żyć
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo
vivo |
nosotros
vivimos |
2
osoba |
tú
vives |
vosotros
vivís |
3
osoba |
él,
ella, usted vive |
ellos,
ellas, ustedes viven |
CZASOWNIKI
CAŁKOWICIE NIEREGULARNE
ser -
być
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo
soy |
nosotros
somos |
2
osoba |
tú
eres |
vosotros
sois |
3
osoba |
él,
ella, usted es |
ellos,
ellas, ustedes son |
estar -
być, znajdować się
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo
estoy |
nosotros
estamos |
2
osoba |
tú
estás |
vosotros
estáis |
3
osoba |
él,
ella, usted está |
ellos,
ellas, ustedes están |
haber -
czasownik posiłkowy
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo he |
nosotros
hemos |
2
osoba |
tú
has |
vosotros
habéis |
3
osoba |
él,
ella, usted ha |
ellos,
ellas, ustedes han |
dar -
dawać
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo
doy |
nosotros
damos |
2
osoba |
tú
das |
vosotros
dais |
3
osoba |
él,
ella, usted da |
ellos,
ellas, ustedes dan |
ir -
iść
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo
voy |
nosotros
vamos |
2
osoba |
tú
vas |
vosotros
vais |
3
osoba |
él,
ella, usted va |
ellos,
ellas, ustedes van |
CZASOWNIKI
CZĘŚCIOWO NIEREGULARNE
Oboczności samogłoskowe w czasie presente de indicativo dotyczą wszystkich form
liczby pojedyńczej oraz 3 os. liczby mnogiej czasownika. 1 i 2 os. liczby
mnogiej są zawsze regularne. Oboczności spółgłoskowe dotyczą natomiast tylko 1 os.
l. poj.
1. CZASOWNIKI Z DYFTONGIEM 'UE'
Istnieje spora grupa czasowników z tą obocznością. Polega ona na zamianie
tematowego -o- na -ue-.
poder - móc
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo puedo |
nosotros
podemos |
2
osoba |
tú puedes |
vosotros
podéis |
3
osoba |
él,
ella, usted puede |
ellos,
ellas, ustedes pueden |
Podobnie odmienia się mnóstwo czasowników: acordar, acostar, aprobar,
colgar, comprobar, contar, costar, volver. Wymienienie wszystkich jest
niemożliwe, tak więc należy zapamiętywać oboczności poznając nowe czasowniki.
Czasownik jugar (grać) jako jedyny wykazuje wymianę u » ue
(juego, juegas etc.)
2. CZASOWNIKI Z DYFTONGIEM 'IE'
Następuje tu wymiana tematowego -e-
na -ie-.
pensar - myśleć
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo pienso |
nosotros
pensamos |
2
osoba |
tú piensas |
vosotros
pensáis |
3
osoba |
él,
ella, usted piensa |
ellos,
ellas, ustedes piensan |
Podobnie odmienia się także czasownik adquirir /i:ie/ (adquiero,
adquieres etc.) oraz cała masa innych: perder, defender etc.
3. CZASOWNIKI Z PRZEGŁOSEM E:I
Polega na zmianie -e- w
temacie na -i-.
pedir - prosić
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo pido |
nosotros
pedimos |
2
osoba |
tú pides |
vosotros
pedís |
3
osoba |
él,
ella, usted pide |
ellos,
ellas, ustedes piden |
Do tej grupy należy także czasownik reírse (śmiać się),
ale jego odmiana wygląda bardziej skomplikowanie. Patrz: zasady akcentowania graficznego.
reírse - śmiać się
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo me
río |
nosotros
nos reímos |
2
osoba |
tú te
ríes |
vosotros
os reís |
3
osoba |
él, ella, usted se ríe |
ellos, ellas, ustedes se ríen |
4. CZASOWNIKI NA -UIR
Pojawia się w ich odmianie dodatkowe -y-.
influir
- wpływać, oddziaływać
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo
influyo |
nosotros
influimos |
2
osoba |
tú
influyes |
vosotros
influís |
3
osoba |
él,
ella, usted influye |
ellos,
ellas, ustedes influyen |
5. CZASOWNIKI NA -CER, CIR
Pierwsza osoba liczby pojedyńczej tych czasowników kończy się na -zco.
conocer - znać
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo
conozco |
nosotros
conocemos |
2
osoba |
tú
conoces |
vosotros
conocéis |
3 osoba |
él,
ella, usted conoce |
ellos,
ellas, ustedes conocen |
6. CZASOWNIKI NA -GO
Spora liczba czasowników kończy się w 1 osobie l. poj. na -go. W pozostałych osobach czasowniki te
są regularne bądź też wykazują inne oboczności.
poner - kłaść
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo
pongo |
nosotros
ponemos |
2
osoba |
tú
pones |
vosotros
ponéis |
3
osoba |
él,
ella, usted pone |
ellos,
ellas, ustedes ponen |
tener - mieć
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo
tengo |
nosotros
tenemos |
2
osoba |
tú tienes |
vosotros
tenéis |
3
osoba |
él,
ella, usted tiene |
ellos,
ellas, ustedes tienen |
venir (przychodzić) » vengo
decir (powiedzieć) » digo /e:i/
salir (wychodzić) » salgo
hacer (robić) » hago
valer (być wartym) » valgo
7. CZASOWNIKI
NA -UAR
Pojawia się tu akcent nad u.
actuar - działać
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo
actúo |
nosotros
actuamos |
2
osoba |
tú
actúas |
vosotros
actuáis |
3
osoba |
él,
ella, usted actúa |
ellos,
ellas, ustedes actúan |
Wyjątkiem są tu czasowniki na -cuar, -guar
które odmieniają się bez akcentowanego u:
averiguar (sprawdzać) - averiguo, averiguas etc.
8. CZASOWNIKI NA -IAR
Czasami przy czasownikach zakończonych na -iar
pojawia się akcentowane í w
odmianie:
enviar - wysyłać
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo
envío |
nosotros
enviamos |
2
osoba |
tú
envías |
vosotros
enviáis |
3
osoba |
él,
ella, usted envía |
ellos,
ellas, ustedes envían |
ale:
odiar - nienawidzić
|
Singular |
Plural |
1.osoba |
yo
odio |
nosotros
odiamos |
2
osoba |
tú
odias |
vosotros
odiáis |
3
osoba |
él,
ella, usted odia |
ellos,
ellas, ustedes odian |
¿Ves
a aquella chica? Widzisz tamtą dziewczynę?
- mañana voy a Salamanca. ¿Quieres
venir conmigo? czasownik
nieregularny III grupy ir - iść, jechać czasownik
nieregularny III grupy venir (yo vengo, e:ie)- przychodzić,
przyjeżdżać conmigo
- ze mną, contigo - z tobą; pozostałe osoby tworzy się zupełnie regularnie:
con él, con ella, con nosotros, con vosotros, con ellos czasownik
nieregularny II grupy saber (yo sé, reszta regularnie)- wiedzieć,
umieć czasownik
regularny II grupy creer - uważać, myśleć, sądzić, wierzyć czasownik
nieregularny II grupy ver (yo veo, reszta regularnie)- widzieć, zobaczyć; |
-
Jutro jadę do Salamanki. Chcesz jechać (dosł. przyjechać) ze mną? |
-
Widzę, że dużo pracujecie. |
- Veo que trabajáis mucho. |
- ¿Ves a aquella chica? mówi się ver algo (widzieć coś), np, veo la
universidad (widzę uniwersytet); ale ver a alguien (widzieć kogoś), np. veo a
María (widzę Marię) rubio/-a
to przymiotnik oznaczający blondyna/-kę; używa się rodzajnika określonego z
przymiotnikiem, żeby powiedzieć np. el grande (ten duży), la pequeña
(ta mała), los nuevos (ci nowi), las viejas (te stare), etc. |
-
Widzisz tamtą dziewczynę? |
-
Widzicie tamtego chłopaka? |
- ¿Veis a aquel chico? |
- En otoño vamos a las montañas.
¿Venís con nosotros? |
- W
jesieni jedziemy w góry. Jedziecie (dosł. przyjeżdżacie) z nami? |
-
Wiesz, że już mogę mówić dosyć dobrze (po) francusku? |
- ¿Sabes que ya puedo hablar bastante bien
francés? niektóre
czasowniki nie mogą stać bezpośrednio obok siebie, oddziela się je wtedy
odpowiednim przyimkiem; czasownik ir zawsze oddziela się od innych
czasowników przyimkiem a |
Marta cree en Dios y cada domingo va a la iglesia.
Allí ve a muchas personas que también creen en Él y vienen a rezar(10). czasownik
regularny I grupy rezar - modlić się |
Marta
wierzy w Boga i w każdą niedzielę chodzi do kościoła. Tam widzi dużo osób,
które również wierzą w Niego i przychodzą się modlić. |
Hay que hacer la compra. Trzeba zrobić zakupy.
-
Jadą Państwo do domu pana Domínguez? |
- ¿Van Uds.(11) a casa del(12)
señor(13) Domínguez? Uds.
(lub Vds.) to używany w pisowni skrót od ustedes; Ud. (lub Vd.) to skrót od
usted (przeczytać należy pełną formę) del
to połączenie de+el señor/señora
to Pan/Pani; nie należy jednak mylić tego słowa z formą usted, która jest
używana jedynie gdy bezpośrednio zwracamy się do danej osoby czasownik
regularny I grupy aparcar - parkować |
- ¿Hay alguien en tu casa? całe wyrażenie a lo mejor znaczy może, być
może czasownik
ver może występować jako zwrotny verse - widzieć się |
-
Jest ktoś w twoim domu? |
-
Skąd wracasz (dosł. przychodzisz) z tymi torbami? |
- ¿De dónde vienes con esas(17)
bolsas? ese/esa/esos/esas to coś pośredniego między este
i aquel; gdy mówimy esta casa - mamy na myśli ten dom tutaj (np.
pokazując dom na zdjęciu); esa casa - ten dom trochę dalej (np. wskazując
palcem dom stojący obok); aquella casa - tamten dom (np. dom poza zasięgiem
wzroku) |
- ¿Sabéis que mi amigo Jorge viene a cenar
esta noche? czasownik
regularny I grupy cenar - jeść kolację hay
que - trzeba |
-
Wiecie, że mój przyjaciel Jorge przychodzi (do nas) zjeść kolację dzisiaj
wieczorem? |
- Nie
wiemy co zjeść dzisiaj na obiad. |
- No sabemos qué comer(20) hoy... czasownik
regularny II grupy comer - jeść (ogólnie), ale też jeść obiad |
- ¿De dónde venís tan morenos? moreno - to zarówno opalony, jak też
brunet |
-
Skąd wracacie (dosł. przyjeżdżacie) tak opaleni? |
¿Ésa
es tu hermana? To jest twoja siostra?
- ¿Quién es ese chico? nad éste/ése/aquél
(oraz nad ich odpowiednikami w rodzaju żeńskim oraz w liczbie mnogiej) zawsze
pojawia się akcent, gdy nie występuje bezpośrednio po nich rzeczownik; np.
mówimy ese chico, ale ése que vive en Barcelona (ten, który mieszka w
Barcelonie) czasownik
nieregularny II grupy conocer (yo conozco, reszta regularnie) - znać a
veces - czasem niños
- dzieci (ogólnie); należy odróżnić od hijos - dzieci (w sensie własne
dzieci) algún/alguna/algunos/algunas -
jakiś/jakaś/jacyś/jakieś la
foto - zdjęcie mono/mona
- najlepiej tłumaczy się na angielskie cute czasownik
nieregularny II grupy parecer (yo parezco, reszta regularnie) - wydawać się,
przypominać w
hiszpańskim zdrobnienia tworzy się zwykle przez dodanie końcówki -ito/-ita;
np. mesa - mesita (stół - stolik), delgado - delgadito (szczupły - szuplutki) |
- Kim
jest ten chłopak? |
-
Patrz, to (dosł. ta) jest zdjęcie mojej rodziny. Rozpoznajesz kogoś? |
- Mira(10), ésta es la foto de mi
familia. ¿Reconoces a alguien? czasownik regularny I grupy mirar - patrzeć czasownik
nieregularny II grupy reconocer (odmiana jak conocer) - rozpoznawać las
gafas - okulary słowo
hombre jest bardzo często używane jako wykrzyknik i wtedy trudno jest o
jakiekolwiek tłumaczenie ponownie
rodzajnik jest używany bez rzeczownika i tłumaczy się jako ten los
pantalones - spodnie aquí
(tutaj) - ahí (tam trochę dalej) - allí (tam daleko) el
año - rok el
pelo - włosy (w hiszpańskim jest to liczba pojedyncza) czasownik
nieregularny II grupy aparecer (odmiana jak parecer) - pojawiać się todo
el mundo - wszyscy (dosł. cały świat); polskie wyrażenie cały świat tłumaczy
się na el mundo entero czasownik
nieregularny III grupy decir (yo digo, e: i) - mówić, powiedzieć |
Observaciones Obserwacje
W tej lekcji pojawił się kolejny typ czasowników nieregularnych: conocer,
parecer. Nieregularność dotyczy jedynie pierwszej osoby liczby pojedynczej i
polega na wprowadzeniu końcówki -zco. Widać też, że czasowniki, które zawierają
w sobie inny czasownik nieregularny (jak np. reconocer, aparecer) odmieniają
się dokładnie tak samo jak ten czasownik nieregularny.
Komentarz odnośnie tworzenia zaimków dzierżawczych znajduje się w kolejnej
lekcji.
Nuestro
piso es pequeño. Nasze mieszkanie jest małe.
- Ésta es nuestra casa. istnieje
w hiszpańskim tzw. superlativo absoluto (superlatyw absolutny), który
wzmacnia znaczenie danego słowa; np. mucho (dużo) - muchísimo (bardzo,
niezwykle dużo), interesante (interesujący) - interesantísimo (bardzo,
niesamowicie interesujący/-a), guapa (ładna) - guapísima (bardzo, niezwykle
ładna); tworzy się po prostu przez dodanie końcówki -ísimo/-ísima (w liczbie
mnogiej dodaje się -s) czasownik
regularny I grupy entrar - wchodzić czasownik
nieregularny III grupy dormir (o:ue) - spać tampoco
- też nie czasownik
regularny zwrotny I grupy comportarse - zachowywać się |
- To
jest nasz dom. |
-
Nasza nauczycielka niemieckiego jest bardzo miła i uczymy się (w sensie:
przyswajamy) z nią bardzo dużo. |
- Nuestra profesora de alemán es muy maja(6)
y aprendemos muchísimo con ella. majo
- przyjemny, miły, ładny, piękny, etc. el
método - metoda czasownik
regularny zwrotny I grupy concentrarse - koncentrować się en vez de - zamiast tener miedo de algo/alguien - bać się czegoś/kogoś |
- ¿Duermes bien en tu habitación? w
hiszpańskim w pewnych sytuacjach do negacji wystarcza jedno przeczenie, w
innych konieczne są dwa; gdy słowa typu nigdy (nunca), nikt (nadie), nic
(nada) stawiamy na początku zdania, nie potrzeba już dodatkowego słowa
przeczącego; gdy natomiast chcemy je postawić dalej w zdaniu, na początku
musimy dodatkowo postawić słowo nie (no), np. nunca duermo bien, ale no
duermo bien nunca (nigdy nie śpię dobrze) |
-
Śpisz dobrze w twoim pokoju? |
-
Zawsze zostawiam mój samochód na ulicy. |
- Siempre dejo(12) mi coche en la calle. czasownik
regularny I grupy dejar - zostawiać tener
prisa - śpieszyć się |
Observaciones Obserwacje
Chyba jest już zupełnie jasne jak tworzy się zaimki dzierżawcze (mój, moja,
moje, itd.). W języku hiszpańskim uzgadnia się te zaimki z rzeczownikiem po
nich następującym (czyli dokładnie tak jak w języku polskim). Większość z nich
odmienia się jedynie przez liczbę. Tylko pierwsza i druga osoba liczby mnogiej
odmieniają się zarówno przez liczbę jak i rodzaj. Trzecia osoba liczby
pojedynczej oraz mnogiej są identyczne Tak więc mówimy np.:
mi coche mój samochód - mis coches moje samochody
tu hija twoja córka - tus hijas twoje córki
su coche jego/jej/ich samochód - sus coches jego/jej/ich samochody
nuestro coche nasz samochód - nuestros coches nasze samochody
nuestra hija nasza córka - nuestras hijas nasze córki
vuestro coche wasz samochód - vuestros coches wasze samochody
vuestra hija wasza córka - vuestras hijas wasze córki
Szczegóły można oczywiście znaleźć na stronie z gramatyką (zaimki).
¿Cuánto
cuesta esta falda? Ile kosztuje ta spódnica?
- Merche, ¿las llaves que están en la mesa
son las(1) tuyas(2)? po
raz kolejny rodzajnik określony jest używany samodzielnie, tutaj w znaczeniu
"te" jest
to długa forma zaimka dzierżawczego, używana gdy występuje on samodzielnie
(patrz: Obserwacje na dole lekcji) el
bolso - torebka (damska); należy odróżnić od la bolsa - torba (wszystkie inne
znaczenia) |
-
Merche, klucze które są na stole (to) są te twoje? |
-
Nasze dzieci uczą się w szkole brytyjskiej. A (te) wasze gdzie się uczą? |
- Nuestros hijos estudian en un colegio británico.
Y los vuestros, ¿dónde estudian? |
- ¿Cuánto(4) cuesta(5)
aquella falda? cuánto
(ile) odmienia się przez liczbę i rodzaj, może więc mieć następujące formy:
cuánto/-a/-os/-as czasownik
nieregularny I grupy costar (o:ue) - kosztować |
- Ile
kosztuje tamta spódnica? |
- O
której godzinie puszczają (dosł. kładą) wiadomości? |
- ¿A qué hora ponen(6) las
noticias? czasownik
nieregularny II grupy poner (yo pongo) - kłaść, położyć; używany również w
wielu innych znaczeniach, np. poner la tele (włączyć telewizor) czasownik
regularny I grupy durar - trwać |
Por teléfono: czasownik
regularny I grupy reservar - rezerwować tego
rodzaju zaimki będą skomentowane w kolejnych lekcjach czasownik
nieregularny III grupy repetir (e:i; np. él repite) - powtarzać |
Przez
telefon: |
- O
której godzinie zwykle wracasz do domu na obiad (dosł. żeby zjeść obiad)? |
- ¿A qué hora vuelves(11)
normalmente a casa a comer? czasownik
nieregularny II grupy volver (o:ue) - wracać |
Observaciones Obserwacje
Kiedy zaimek dzierżawczy występuje samodzielnie, bez towarzyszącego mu
rzeczownika, należy w hiszpańskim (podobnie jak chociażby w angielskim) użyć
dłuższej formy tego zaimka. Te formy to:
liczba
pojedyncza |
liczba
mnoga |
mío/-a/os/-as |
nuestro/-a/os/-as |
tuyo/-a/os/-as |
vuestro/-a/os/-as |
suyo/-a/os/-as |
suyo/-a/os/-as |
Jak łatwo zauważyć, zaimki nuestro oraz vuestro wyglądają tak
samo zarówno w długiej jak i krótkiej formie.
¿Cuándo vas a volver? Kiedy wrócisz?
- Mañana no voy a(1) estar en
casa. ir a
+ infinitivo (bezokolicznik) - jest to struktura używana dla wyrażenia czasu
przyszłego (analogiczna do angielskiego going to), np. vamos a trabajar
(będziemy pracować) a eso
de - około |
-
Jutro nie będzie mnie (dosł. nie będę) w domu. |
-
Przepraszam (cię), masz godzinę? |
- Perdona, ¿tienes hora? |
- ¿Qué vas a hacer esta noche? czasownik
regularny zwrotny I grupy quedarse - zostawać; równie dobrze można
powiedzieć: creo que voy a quedarme en casa |
- Co
będziesz robić tego wieczoru? |
-
Wychodzisz z nami? |
- ¿Sales(4) con nosotros? czasownik
nieregularny III grupy salir (yo salgo) - wychodzić |
- Mamá, ¿puedo ir a la playa con mis amigos? |
-
Mamo, mogę jechać na plażę z moimi przyjaciółmi? |
-
Wyjdziecie dzisiaj wieczorem? |
- ¿Vais a salir esta noche? un
poco (trochę) - un poquito (troszeczkę); warto zwrócić uwagę na konieczną
zmianę w pisowni; pocito musiałoby być przeczytane jak pothito (gdzie th to
dźwięk jak w angielskim think) |
- Mira papá, en ese reloj son las once. Creo que va
un poco mal... |
-
Patrz tato, na tym zegarku jest jedenasta. Myślę, że idzie trochę źle... |
¿Qué quiere decir eso? Co to znaczy?
- ¿Qué idioma se habla(1) en
Barcelona? se
habla to forma bezosobowa tworzona przez odmianę czasownika w trzeciej osobie
oraz dodanie cząstki se castellano
- kastylijski, to inna nazwa, oznaczająca po prostu język hiszpański |
-
Jakim językiem się mówi w Barcelonie? |
- Jak
masz na imię? |
- ¿Cómo te llamas? czasownik
regularny III grupy escribir - pisać; tutaj użyty w formie bezosobowej |
- ¿Cómo se dice(4) jeans en
español? ponowne
użycie formy bezosobowej |
- Jak
się mówi jeans po hiszpańsku? |
-
Słuchaj, co znaczy (dosł. co chce powiedzieć) euskera? |
- Oye(5), ¿qué quiere decir
euskera? czasownik nieregularny III grupy oír (yo oigo, tú
oyes, él oye, nosotros oímos, vosotros oís, ellos oyen) - słyszeć; tutaj
użyty w trybie rozkazującym (omawiany w kolejnych lekcjach) |
- Oiga, por favor, ¿sabe dónde está zabytkowy
budynek w Madrycie czasownik
nieregularny III grupy seguir (e:i) - kontynuować, robić coś dalej (uwaga na
pisownię: yo sigo; w tej osobie znika niepotrzebna tu litera u, która we
wszystkich innych osobach jest konieczna do oddzielenia liter g oraz i/e) |
-
Przepraszam (dosł. proszę słuchać), wie (Pan/Pani) gdzie jest Puerta del Sol
(Drzwi Słońca)? |
-
Bardzo źle cię słyszę (dosł. cię słyszę bardzo źle). Możesz przyciszyć (dosł.
obniżyć) trochę muzykę? |
- Te oigo muy mal. ¿Puedes bajar(8)
un poco la música? czasownik
regularny I grupy bajar - obniżać, schodzić czasownik
regularny I grupy esperar - czekać; mieć nadzieję |
- ¿Conocéis(10) Andalucía? mówi
się conocer algo (znać coś), ale conocer a alguien (znać kogoś) |
-
Znacie Andaluzję? |
Me gusta la cerveza. Lubię piwo.
- ¿Te gusta(1) salir por la
noche? czasownik
regularny I grupy gustar - podobać się czasownik
regularny I grupy encantar - zachwycać czasownik
regularny I grupy invitar - zapraszać czasownik
regularny II grupy beber - pić |
-
Lubisz (dosł. podoba ci się) wychodzić wieczorem? |
-
Mojej mamie (jej) podoba się kolor czerwony. |
- A mi madre le gusta el color rojo. a él
oraz le znaczą właściwie to samo (jemu); użycie obu tych słów ma na celu
jedynie podkreślenie, wzmocnienie znaczenia; równie dobrze można by powiedzieć:
le gusta más el verde (zaimek - w tym przypadku le - jest jednak zawsze
obowiązkowy) |
- ¿Qué te parecen estas revistas? |
-
Jakie ci się wydają te czasopisma? |
-
Mojej siostrze na ogół (jej) się podobają (chłopcy) bruneci, ale jej chłopak
jest blondynem. |
- A mi hermana generalmente le gustan los chicos
morenos, pero su novio es rubio. |
- Oye, perdona, ¿me puedes decir cómo llegar(6)
a la estación de metro? czasownik
regularny I grupy llegar - przybywać, przychodzić, przyjeżdżać czasownik
nieregularny II grupy coger - brać; nieregularność polega jedynie na zmianie
pisowni pierwszej osoby liczby pojedynczej: yo cojo; zmiana jest konieczna,
gdyż cogo trzeba by było przeczytać jak kogo |
-
(Słuchaj) przepraszam, możesz mi powiedzieć jak dojść do stacji metra? |
-
Zadzwonię do Luisa, żeby zobaczyć czy chce przyjść dzisiaj wieczorem na
kolację (dosł. zjeść kolację). |
- Voy a llamar(8) a Luis para ver si
quiere venir a cenar esta noche. czasownik
regularny I grupy llamar - wołać, dzwonić czasownik
regularny I grupy preguntar - pytać |
- ¿Qué te parece si vamos al cine esta
tarde? |
- Jak
ci się wydaje jeśli pójdziemy do kina dzisiaj po południu? |
¿Os gusta bailar? Lubicie tańczyć?
- A Pedro y a mí nos gusta mucho bailar(1).
Y a vosotros, ¿os gusta? czasownik regularny I grupy bailar - tańczyć czasownik
regularny I grupy escuchar - słuchać |
-
Pedro i ja bardzo lubimy (dosł. Pedrowi i mnie, nam bardzo się podoba)
tańczyć. A wy lubicie (dosł. a wam, wam się podoba)? |
-
Moje wujostwo nie lubi (dosł. mojemu wujostwu, im nie podoba się) wcale
oglądać telewizji. |
- A mis tíos no les gusta en absoluto ver la tele. |
- ¿A qué hora vais a llegar a Londres? el
retraso - spóźnienie |
- O
której godzinie przyjedziecie do Londynu? |
-
Myślę, że możemy postawić łóżko w tym kącie. (Wydaje ci się) dobrze? |
- Creo que podemos poner la cama en este rincón.
¿Te parece bien? |
- David, ¿tienes hora? czasownik
nieregularny I grupy empezar (e:ie) - zaczynać (się) |
-
David, masz godzinę? |
-
(Słuchaj) Teresa, mam coś dla ciebie. |
- Oye, Teresa, tengo algo para ti. el
cumpleaños - urodziny (pomimo końcówki -s jest to rzeczownik liczby
pojedynczej) de
parte de alguien - od kogoś, np. de mi parte (ode mnie); de su parte (od
niej/niego/nich); de parte de Ana (od Anny) |
- ¿Sabes a qué hora empieza la película? |
-
Wiesz o której godzinie zaczyna się film? |
-
Podobają wam się te meble? |
- ¿Os gustan esos muebles? |
Observaciones Obserwacje
Podsumowując, tak oto przedstawia się odmiana zaimków osobowych (typu mnie,
tobie, itd.) na przykładzie czasownika gustar (podobać się).
(a mí) me gusta(n) - mnie się podoba(ją)
(a ti) te gusta(n) - tobie się podoba(ją)
(a él/ella/usted) le gusta(n) - jemu/jej/Panu/Pani się podoba(ją)
(a nosotros) nos gusta(n) - nam się podoba(ją)
(a vosotros) os gusta(n) - wam się podoba(ją)
(a ellos/ellas/ustedes) les gusta(n) - im/Państwu się podoba(ją)
Czyli mówimy np. me gusta ese chico (podoba mi się ten chłopak); a mi madre no
le gustan esos chicos (mojej mamie nie podobają się ci chłopcy).
Warto również podsumować informacje dotyczące podawania godziny. Mówimy więc:
¿Qué hora es? (Która jest godzina?)
Es la una (1:00)
Son las dos (2:00)
Son las tres y cinco (3:05)
Son las cuatro y cuarto (4:15)
Son las cinco y media (5:30)
Son las seis menos cuarto (5:45)
Son las siete menos diez (6:50)
¿A qué hora...? (O której godzinie...?)
A las ocho y media (8:30)
A las nueve menos tres (8:57)
A las diez y cuarto (10:15)
A la una menos once (12: 49)
¿Puedo
ayudarte? Mogę ci pomóc?
- Sabes, no tengo muchas ganas(1) de
salir hoy. Pero tú no tienes por qué quedarte en casa. Puedes ir al concierto
sin mí. la
gana - ochota (zwykle w liczbie mnogiej); tener ganas de hacer algo - mieć
ochotę na zrobienie czegoś |
-
Wiesz, nie mam dużej ochoty na wyjście dzisiaj. Ale ty nie musisz (dosł. nie
masz dlaczego) zostawać w domu. Możesz iść na koncert beze mnie. |
-
Macie ochotę na deser? Mam lody waniliowe i czekoladowe. |
- ¿Os apetece(2) postre(3)?
Tengo helados de vainilla y de chocolate. czasownik
nieregularny II grupy apetecer (yo apetezco) - chcieć, pragnąć, mieć ochotę;
zwykle używany w konstrukcjach typu: me apetece algo dulce (mam ochotę na coś
słodkiego); ¿qué te apetece hacer? (co masz ochotę robić); jest to
więc dokładnie taka sama konstrukcja jak w przypadku czasownika gustar;
znaczenie jest podobne do pokazanego wyżej wyrażenia tener ganas el
postre - deser czasownik
regularny I grupy preparar - przygotowywać czasownik
nieregularny III grupy pedir (e:i) - prosić |
- ¿Puedo ayudarle con la maleta? |
-
Mogę Panu/Pani pomóc z walizką? |
- Nie
pożyczę (dosł. zostawię) (jej) Marii mojego samochodu. |
- No voy a dejarle(6) mi coche a María. warto
zaobserwować charakterystyczne hiszpańskie powtórzenie: zaimek le odnosi się
do Marii, a jednak nie przeszkadza to umieszczeniu obu tych słów w jednym
zdaniu czasownik
nieregularny III grupy conducir (yo conduzco) - prowadzić (np. samochód) |
- ¿Puedes llamar a los Señores
Rodríguez y decirles que su lavadora(8) ya está lista(9)
para recoger(10)? la
lavadora - pralka estar
listo - być gotowym czasownik
nieregularny II grupy recoger (yo recojo - nieregularność jedynie
ortograficzna) - odbierać |
-
Możesz zadzwonić do państwa Rodríguez i powiedzieć im, że ich pralka już jest
gotowa do odebrania? |
-
Dasz (dosł. zostawisz) mi na chwilę gazetę? |
- ¿Me dejas un momento el periódico? |
- ¿Estáis listos para empezar a ver la
ciudad? czasownik
regularny zwrotny I grupy ducharse - brać prysznic czasownik
regularny I grupy desayunar - jeść śniadanie |
-
Jesteście gotowi, żeby zacząć zwiedzać (dosł. oglądać) miasto? |
- Mój
najlepszy przyjaciel jest na wakacjach w Chorwacji. Nie mam z kim
rozmawiać... |
- Mi mejor amigo está de vacaciones en Croacia. No
tengo con quien hablar... |
Le estoy escribiendo una carta. Piszę do niego list.
- ¿Qué estás haciendo(1)?
¡Aquí no se puede fumar(2)! estar
+ gerundio - to konstrukcja wyrażająca czynność wykonywaną w tym właśnie
momencie (analogiczna do angielskiego to be doing sth); patrz: Obserwacje na
dole lekcji czasownik
regularny I grupy fumar - palić (np. papierosy) jest
to przymiotnik, a więc zwracając się do mężczyzny trzeba by było powiedzieć
tranquilo czasownik
regularny I grupy mirar - patrzeć |
- Co
robisz (dosł. jesteś robiący)? Tutaj nie można palić! |
-
Przepraszam, szukam ulicy Alcalá. Może mi (Pan/Pani) powiedzieć gdzie jest? |
- Perdone, estoy buscando(5) la calle
Alcalá. ¿Me puede decir dónde está? czasownik
regularny I grupy buscar - szukać |
Normalmente me levanto a las ocho y media. A veces
tengo mucho sueño y duermo unos quince minutos más. Luego desayuno y
me ducho. Ahora mismo son las nueve y diez y me estoy duchando. |
Zwykle
wstaję o wpół do dziewiątej. Czasami jestem bardzo śpiący (dosł. mam dużo
snu) i śpię jakieś piętnaście minut więcej. Potem jem śniadanie i biorę
prysznic. Teraz właśnie jest dziesięć po dziewiątej i (właśnie) biorę
prysznic. |
- Co
się dzieje? Kto robi ten hałas? |
- ¿Qué está pasando(6)?
¿Quién está haciendo este ruido? czasownik
regularny I grupy pasar - dziać się czasownik
nieregularny I grupy jugar (u:ue) - bawić się; grać |
- Cariño, ¿qué estás haciendo? |
-
Kochanie, co robisz? |
-
Gdzie mieszkasz? |
- ¿Dónde vives? el
piso - piętro; mieszkanie |
- Perdona, ¿dónde están los servicios(9)? el
servicio - usługa; toaleta (zwykle w liczbie mnogiej) |
-
Przepraszam, gdzie jest toaleta? |
-
Słuchaj, twój dom jest gdzieś tutaj blisko? |
- Oye, ¿tu casa está por aquí cerca? |
Observaciones Obserwacje
Hiszpańskie gerundio to odpowiednik angielskiego gerund. Tworzy się je przez
dodanie do podstawy czasownika odpowiedniej końcówki. Dla czasowników I grupy
jest to końcówka -ando, np. bailar - bailando; natomiast dla czasowników II i
III grupy to końcówka -iendo, np. tener - teniendo, conducir - conduciendo.
Niektóre czasowniki mają nieregularną formę gerundio. Zostaną one stopniowo
pokazane w kolejnych lekcjach.
Jak już było wspomniane, konstrukcja estar + gerundio pozwala na opis czynności
ciągłej, wykonywanej w danym momencie, np. ahora no puedo jugar contigo porque
estoy hablando por teléfono (teraz nie mogę się z tobą bawić, bo rozmawiam
przez telefon).
¿La
quieres? Kochasz ją?
Por teléfono: pasar
- dziać się, ale też podawać |
Przez
telefon: |
-
Álvaro, możesz mi proszę podać chleb? |
- ¿Álvaro, me puedes pasar el pan, por
favor? llegar
- przybywać, ale też dosięgać |
- ¿Conoces a aquellos chicos? w
hiszpańskim nie ma czasownika znaczącego siedzieć; używa się zamiast tego
czasownika estar z imiesłowem sentado/-a/-os/-as |
-
Znasz tamtych chłopców? |
-
Widzicie tamte domy? |
- ¿Veis aquellas casas? |
- ¡Carlos! !Estamos aquí! |
-
Carlos! Jesteśmy tutaj! |
- Nie
wiesz gdzie jest Paloma? |
- ¿No sabes dónde está Paloma? |
- Laura está muy enamorada(4) de mí. estar
enamorado de alguien - być w kimś zakochanym |
-
Laura jest bardzo we mnie zakochana. |
Observaciones Obserwacje
Kolejny typ zaimków osobowych (typu mnie, ciebie, jego, itd.) wygląda na
przykładzie czasownika conocer następująco:
Juan me conoce (a mí)- Juan mnie zna
Juan te conoce (a ti)- Juan ciebie zna
Juan lo conoce (a él/usted) - Juan jego/Pana zna
Juan la conoce (a ella/usted) - Juan ją/Panią zna
Juan nos conoce (a nosotros) - Juan nas zna
Juan os conoce (a vosotros) - Juan was zna
Juan los conoce (a ellos/ustedes) - Juan ich/Państwa zna
Juan las conoce (a ellas/ustedes) - Juan je/Panie zna
Warto zaobserwować, że trzy rodzaje zaimków dotychczas przestawionych (zwrotne
oraz dwa rodzaje zaimków osobowych) wyglądają identycznie, z wyjątkiem trzeciej
osoby liczby pojedynczej oraz mnogiej. Tak więc we wszystkich pozostałych
osobach można ich używać, nie zastanawiając się nawet nad ich rozróżnieniem.
Przypomnę również, że w przypadku występowania obok siebie dwóch (lub więcej)
czasowników, zaimki mogą iść albo przed pierwszy, odmieniony czasownik, albo
też przykleić się z tyłu do ostatniego czasownika (który jest w bezokoliczniku
lub gerundio). Mówimy więc np.:
Os quiero ayudar lub Quiero ayudaros (chcę wam pomóc)
¿La puedes ver? lub ¿Puedes verla? (możesz ją zobaczyć?)
Nos estamos duchando lub Estamos duchándonos (bierzemy prysznic)
Lo voy a tener que hacer lub Voy a tener que hacerlo (będę musiał to zrobić)
Należy w tym miejscu również wspomnieć, iż panuje w Hiszpanii tendencja
niewłaściwego używania niektórych zaimków (jest to tzw. leísmo i laísmo). Zanim
powiem na czym ono polega, podkreślam, że jest to użycie niepoprawne i -
przynajmniej jak na razie - na jakimkolwiek egzaminie z hiszpańskiego byłoby to
uznane za błąd. Mówię jednak o tym, gdyż bardzo wielu Hiszpanów nawet nie zdaje
sobie sprawy z popełnianych błędów do tego stopnia, że nawet w telewizji słyszy
się je praktycznie na okrągło. Ktokolwiek jednak chce nauczyć się oficjalnie
poprawnego mówienia, nie powinien zwracać uwagi na to jak zaimki są używane w
hiszpańskiej telewizji oraz przez wielu Hiszpanów. Tendencja, o której mówię
polega na nierozróżnianiu dwóch rodzajów zaimków osobowych, które zostały
przedstawione w ostatnich lekcjach. Widać to oczywiście jedynie w trzeciej
osobie. Zanika zaimek lo, natomiast le używa się zawsze i wyłącznie dla rodzaju
męskiego (ta zasada akurat zaczyna już być akceptowana), oraz la zawsze dla
rodzaju żeńskiego (zdecydowanie nie do zaakceptowania). Można więc się spotkać
z takimi wypowiedziami: le conozco (jego znam - powinno być lo conozco) czy też
la digo (jej mówię - powinno być le digo).
¿Qué pone en el cartel? Co jest napisane na ogłoszeniu?
En una tienda: czasownik
nieregularny I grupy probar (o:ue) - próbować, przymierzać czasownik
regularny I grupy quedar - ma wiele znaczeń, może być używany w sensie leżeć,
pasować (gdy mowa o ubraniu), lub też zostawać (jak pokazane niżej w
dialogu); istnieje też (jak to było pokazane w poprzednich lekcjach) w formie
zwrotnej quedarse - zostawać, np. me quedo en casa (zostaję w domu) la
talla - rozmiar |
W
sklepie: |
-
Możesz pogłośnić trochę (dosł. podnieść trochę głośność) telewizor? No bo nic
nie słyszę, a puszczają bardzo interesujący program. |
- ¿Puedes subir(4) un poco el
volumen de la tele? Es que no oigo nada y están poniendo un programa muy
interesante. czasownik
regularny III grupy subir - podnosić, wychodzić (do góry) |
- ¿Os queda algo de dinero? |
-
Zostało (dosł. zostaje) wam coś pieniędzy? |
-
Patrz, jest ogłoszenie o korepetycjach (dosł. lekcjach szczególnych) z
angielskiego. |
- Mira, hay un cartel(5) de clases
particulares de inglés. el
cartel - ogłoszenie, plakat czasownik
poner ma wiele znaczeń; tutaj jest używany w sensie być napisanym czasownik
regularny I grupy apuntar - zapisywać |
- Oye, María, ¡este vestido te queda
fenomenal! tutaj
występuje jako czasownik zwrotny, ponerse - zakładać (ubranie) |
-
Słuchaj María, ta sukienka świetnie na tobie leży! |
-
Przepraszam (Pana/Panią), żeby dojść do Hotelu Ameryka? |
- Perdone, ¿para llegar al Hotel América? czasownik regularny I grupy girar - skręcać |
- No sé qué ropa ponerme para la entrevista de
trabajo. czasownik
nieregularny zwrotny III grupy sentirse (e:ie) - czuć się |
- Nie
wiem jakie ubranie włożyć na rozmowę (dosł. wywiad) o pracę. |
No se lo voy a contar a nadie. Nie opowiem tego nikomu.
- ¿Puedes decirle al Señor García que
lo estoy esperando en mi despacho? zgodnie
z tym co było dotąd powiedziane o zaimkach, to zdanie powinno brzmieć: le lo
digo; nie jest to jednak poprawne i zamienia się na se lo digo; wyjaśnienie
patrz: Obserwacje na dole lekcji |
-
Możesz powiedzieć (mu) panu García, że czekam na niego w moim gabinecie? |
-
Jakie ubranie nosisz w pracy? |
- ¿Qué ropa(2) llevas(3)
en el trabajo? la ropa - ubranie czasownik
regularny I grupy llevar - nosić |
- ¿Sabes que Rosa está embarazada? czasownik
regularny II grupy prometer - obiecywać czasownik
nieregularny I grupy contar (o:ue) - opowiadać |
-
Wiesz, że Rosa jest w ciąży? |
-
Jaki jest twój chłopak? Nosi brodę albo wąsy? |
- ¿Cómo es tu novio? ¿Lleva barba(6)
o bigote(7)? la barba - broda el bigote - wąsy |
- Cada vez que mi hijo me pide el coche se lo dejo
y al final yo tengo que coger el metro. jest
to konstrukcja analogiczna do angieskiego make sb do sth (sprawić, żeby ktoś
coś zrobił); po hiszpańsku to np. mis padres me hacen comer (moi rodzice
sprawiają, że jem - w sensie: zmuszają mnie) |
-
(Za) każdym razem kiedy mój syn mnie prosi o samochód, daję (dosł. zostawiam)
mu go i ostatecznie ja muszę jechać (dosł. brać) metrem. |
-
Lubisz się malować? |
- ¿Te gusta maquillarte(9)? czasownik
regularny zwrotny I grupy maquillarse - malować się czasownik
regularny zwrotny I grupy quitarse - ściągać, zdejmować |
- Parece que a tu hijo le va muy bien en el
colegio. |
-
Wygląda na to, że twojemu synowi (jemu) idzie bardzo dobrze w szkole. |
Observaciones Obserwacje
W tej lekcji można było zaobserwować zachowanie dwóch zaimków osobowych
stojących obok siebie. W większości przypadków nie dzieje się nic
nadzwyczajnego. Pewne zmiany następują tylko w trzeciej osobie liczby
pojedynczej oraz mnogiej. A tak to wygląda na przykładzie czasownika decir:
María me lo dice. - María mi to mówi
María te lo dice. - María tobie to mówi
María le lo dice. - zamienia się na: María se lo dice - María
jemu/jej/Panu/Pani to mówi
María nos lo dice. - María nam to mówi
María os lo dice. - María wam to mówi
María les lo dice. - zamienia się na: María se lo dice - María
im/Państwu to mówi
Zmiana ta wynika jedynie ze względów fonetycznych, aby nie powtarzać zaraz koło
siebie litery l. Tak więc zawsze gdy obok siebie miałyby występować zaimki le
lo, le la, les lo, les la - ten pierwszy zamienia się na se.
¿Qué tal te ha ido? Jak ci poszło?
- ¿Dónde has estado? ¡Te he llamado
hoy cuatro veces! |
-
Gdzie byłeś? Dzwoniłem do ciebie dzisiaj cztery razy! |
- O
której godzinie wstała dzisiaj Ana? |
- ¿A qué hora se ha levantado Ana hoy? |
- Señor Hernández, ¿ha dormido bien
esta noche? |
-
Panie Hernández, spał (Pan) dobrze tej nocy? |
-
Uczyliśmy się cały tydzień do tego egzaminu... |
- Hemos estudiado toda la semana para este
exámen... czasownik regularny II grupy suspender - nie zdać,
oblać |
- ¿Ya tenéis los resultados de vuestro
exámen? czasownik
nieregularny I grupy aprobar (o:ue) - zdać, zaliczyć |
-
Macie już wyniki waszego egzaminu? |
- Podobało
się Państwu mieszkanie? |
- ¿Les ha gustado el piso? |
- ¿Sabes si Jaime y Rocío ya han empezado
sus clases? |
-
Wiesz czy Jaime y Rocío już zaczęli swoje lekcje? |
-
Odpoczęliście dobrze na waszych wakacjach? |
- ¿Habéis descansado bien en vuestras
vacaciones? |
Observaciones Obserwacje
Czas przeszły przedstawiony w tej lekcji to Pretérito Perfecto. W Hiszpanii
jest to chyba najczęściej pojawiający się w języku mówionym czas, rzadziej
używany w pisowni. W Ameryce Łacińskiej raczej nie jest w ogóle używany. Więcej
o zastosowaniu można się dowiedzieć ze strony o gramatyce (Pretérito Perfecto
de Indicativo).
Jeśli chodzi o tworzenie tego czasu, to łatwo zauważyć, że posługujemy się
tutaj czasownikiem posiłkowym (haber). Czasownik ten odmieniamy przez osoby, a
następnie dodajemy tzw. participio czasownika, którego chcemy użyć. Participio
tworzy się przez dodanie do tematu czasownika końcówki -ado (dla czasowników I
grupy) lub -ido (dla czasowników II oraz III grupy), np. hablar - hablado,
tener - tenido, dormir - dormido. Niektóre czasowniki mają niestety
nieregularną formę participio. Szczegóły można znaleźć na stronie gramatycznej
(Participio Pasado).
Tak więc wygląda odmiana przez osoby w Pretérito Perfecto na przykładzie
czasownika conocer:
yo he conocido - ja poznałem/-am
tú has conocido - ty poznałeś/-aś
él/ella/usted ha conocido - on/ona/Pan/Pani poznał/-a
nosotros hemos conocido - my poznaliśmy/-łyśmy
vosotros habéis conocido - wy poznaliście/-łyście
ellos/ellas/ustedes han conocido - oni/one/Państwo/Panie poznali/-ły
Dentro de dos días cumplo 25 años. Za dwa dni kończę 25 lat.
- ¿Te has apuntado(1) a algún
curso de inglés? wiele
z poznanych już wcześniej czasowników występuje również w formie zwrotnej;
np. apuntar - zapisywać, apuntarse - zapisywać się |
-
Zapisałeś się na jakiś kurs angielskiego? |
-
Trzeba mieć 21 lat, żeby wejść do tego baru. Ja mam tylko 19. Ile ty masz
lat? |
- Hay que tener 21 años para entrar en ese
bar. Yo sólo tengo 19. ¿Cuántos años tienes tú? warto
zaobserwować, że mówi się veintiuno, ale veintiún años; liczba 1 (tak
jak 21, 31, 41 itd.) zawsze występuje w formie skróconej, gdy stoi tuż przed
rzeczownikiem rodzaju męskiego; np. jeden chłopiec to un chico (a nie uno
chico); natomiast jedna dziewczyna to una chica; czyli liczba 1 jest w tym
wypadku tożsama z rodzajnikiem nieokreślonym |
-
Jest mi (dosł. mam) straszliwie gorąco. |
- Tengo muchísimo calor. |
- ¿Cuándo es tu cumpleaños? czasownik
regularny III grupy cumplir - spełniać, wypełniać; kończyć (lata) |
-
Kiedy są (dosł. jest) twoje urodziny? |
-
Widzieliście jakiś film Pedro Almodóvara? |
- ¿Habéis visto(4) alguna
película de Pedro Almodóvar? nieregularna
forma participio od czasownika ver |
- ¿Cuándo vas a Segovia? |
-
Kiedy jedziesz do Segowii? |
- Co
(mu) się stało Miguelowi? Dlaczego jest w szpitalu? |
- ¿Qué le ha pasado a Miguel? ¿Por
qué está en el hospital? ponownie,
można równie dobrze powiedzieć: ¿me la puedes contar?; akcent
nad literą a w contármela jest oczywiście konieczny zgodnie z
regułami akcentowania (zawartymi w Zasadach wymowy) |
Observaciones Obserwacje
Nadszedł już czas, żeby usystematyzować wiadomości dotyczące liczb. Niektóre
z nich odmieniają się przez rodzaj!
0 cero
1 uno/una
2 dos
3 tres
4 cuatro
5 cinco
6 seis
7 siete
8 ocho
9 nueve
10 diez
11 once
12 doce
13 trece
14 catorce
15 quince
16 dieciséis
17 diecisiete
18 dieciocho
19 diecinueve
20 veinte
21 veintiuno/a
22 veintidós
23 veintitrés
30 treinta
31 treinta y uno/a
32 treinta y dos
40 cuarenta
41 cuarenta y uno/a
42 cuarenta y dos
50 cincuenta
60 sesenta
70 setenta
80 ochenta
90 noventa
100 cien
101 ciento uno/a
102 ciento dos
157 ciento cincuenta y siete
200 doscientos/as
300 trescientos/as
400 cuatrocientos/as
500 quinientos/as
600 seiscientos/as
700 setecientos/as
800 ochocientos/as
900 novecientos/as
1000 mil
1998 mil novecientos noventa y ocho
2000 dos mil
2003 dos mil tres
1 000 000 un millón
2 000 000 dos millones
Estoy en quinto de sociología. Jestem na piątym roku
socjologii.
- ¿A qué hora has quedado(1) con
tu jefe? quedar
to też umówić się |
- O
której godzinie umówiłeś się z twoim szefem? |
-
Ciągle rozmawiasz (dosł. kontynuujesz rozmawiając) przez telefon? |
- ¿Sigues hablando(2) por
teléfono? forma
gerundio nie tylko występuje z czasownikiem estar, ale też np. z czasownikami
seguir czy llevar, nadając znaczenie kontynuacji, ciągłości robienia czegoś |
- ¿Has estado alguna vez en París? |
-
Byłeś kiedykolwiek (dosł. jakiś raz) w Paryżu? |
-
Studiujesz medycynę? |
- ¿Estudias medicina? |
- No sales con nosotros desde hace dos semanas.
¿Qué te pasa? |
- Nie
wychodzisz z nami od (robi) dwóch tygodni. Co ci się dzieje? |
-
Kontynuuję naukę portugalskiego od pięciu lat (dosł. noszę pięć lat ucząc
się), ale wcale nie mówię dobrze. |
- Llevo cinco años estudiando portugués,
pero no hablo nada bien. czasownik regularny I grupy cambiar - zmieniać nieregularna
forma participio od czasownika hacer |
- ¿Todavía seguís trabajando? czasownik
regularny I grupy acabar - kończyć |
-
Jeszcze pracujecie (dosł. kontynuujecie pracując)? |
Observaciones Obserwacje
Oto dziesięć pierwszych - najczęściej używanych - liczb porządkowych:
1. primero/a
2. segundo/a
3. tercero/a
4. cuarto/a
5. quinto/a
6. sexto/a
7. séptimo/a
8. octavo/a
9. noveno/a
10. décimo/a
Liczby primero oraz tercero przyjmują formę skróconą, gdy stoją tuż przed
rzeczownikiem rodzaju męskiego, np. primer piso (pierwsze piętro), tercer curso
(trzeci rok studiów).
Hoy es 10 de octubre de 2003. Dzisiaj jest 10 października
2003 roku.
- ¿Dónde has puesto(1) mi libro
de psicología? nieregularna
forma participio od czasownika poner |
-
Gdzie położyłeś moją książkę z psychologii? |
-
Jaki dzień jest dzisiaj? |
- ¿Qué día es hoy? |
- Perdona, ¿has estado durmiendo(2)? nieregularna
forma gerundio od czasownika dormir; jak widać, forma estar + gerundio może
również występować w innych czasach nieregularna
forma gerundio od czasownika leer |
-
Przepraszam, spałaś? |
-
Którego jest (dosł. jesteśmy) dzisiaj? |
- ¿A cuántos estamos hoy? można
równie dobrze zapytać ¿Qué día es hoy?, oraz odpowiedzieć Hoy es 21 de
diciembre |
- El viernes vamos a un concierto de Los Secretos.
¿Quieres venir? |
- W
piątek idziemy na koncert Los Secretos. Chcesz iść? |
-
Dzisiaj jest 30 sierpnia. Już wkrótce zaczynają się lekcje. |
- Hoy es 30 de agosto. Ya pronto empiezan las
clases. |
- ¿Cuándo quieres quedar? |
-
Kiedy chcesz się umówić? |
- W
którym roku skończysz studia? |
- ¿En qué año vas a acabar tu carrera(5)? la carrera - bieg, wyścig; studia |
Observaciones Obserwacje
Przyszła kolej na dni tygodnia oraz miesiące.
los días de la semana (dni tygodnia)
lunes - poniedziałek; el lunes - w poniedziałek
martes - wtorek
miércoles - środa
jueves - czwartek
viernes - piątek
sábado - sobota
domingo - niedziela
los meses (miesiące)
enero - styczeń; en enero - w styczniu
febrero - luty
marzo - marzec
abril - kwiecień
mayo - maj
junio - czerwiec
julio - lipiec
agosto - sierpień
septiembre - wrzesień
octubre - październik
noviembre - listopad
diciembre – grudzień
¡Descansad un poco! Odpocznijcie trochę!
Habla más alto, por favor. No he oído nada de lo
que has dicho. |
Mów
głośniej, proszę. Nie usłyszałem nic z tego co powiedziałeś. |
Napisz
maila do pana Marqueza, mówiąc mu, że chcę opublikować jego nową książkę. |
Escribe un email al señor Márquez diciéndole(1)
que quiero publicar(2) su nuevo libro. nieregularna
forma gerundio od czasownika decir (z przyklejonym z tyłu zaimkiem le) czasownik
regularny I grupy publicar - publikować |
Sube esa escalera y luego gira a la derecha. |
Wejdź
po tych schodach, a potem skręć w prawo. |
-
Robiliście coś ciekawego w ten weekend? |
- ¿Habéis hecho algo interesante este fin de
semana? czasownik
nieregularny zwrotny III grupy divertirse (e:ie) - bawić się, rozerwać się |
Os veo muy cansados. ¡Descansad un poco! |
Wyglądacie
na (dosł. widzę was) bardzo zmęczonych. Odpocznijcie trochę! |
Brakuje
wam witamin. Jedzcie dużo owoców (dosł. owocu). |
Os hacen falta(4) vitaminas. Comed mucha
fruta. hacer
falta - brakować, być potrzebnym; np. me hace falta un buen amigo -
potrzebuję dobrego przyjaciela |
¡Salid con nosotros esta noche! |
Wyjdźcie
z nami dziś wieczorem! |
-
Rafa jest wyższy niż Sergio. |
- Rafa es más alto que Sergio. czasownik
nieregularny III grupy medir (e:i) - mierzyć |
- ¿Te gusta Lola? |
-
Podoba ci się Lola? |
Observaciones Obserwacje
Ta lekcja rozpoczyna dłuższy temat, jakim jest tryb rozkazujący. Tu pojawiają
się podstawowe zasady jego tworzenia dla drugiej osoby liczby pojedynczej oraz
mnogiej. Jeśli chodzi o liczbę pojedynczą, to wystarczy z trybu oznajmującego
obciąć końcową literę s, np.:
hablas (mówisz) - habla (mów)
bebes (pijesz) - bebe (pij)
vives (żyjesz) - vive (żyj)
Czyli forma ta wygląda identycznie jak trzecia osoba liczby pojedynczej w
trybie oznajmującym (np. él habla, ella bebe, etc.). Od tej reguły można
znaleźć trochę wyjątków, gdyż niektóre czasowniki przyjmują tu skróconą formę.
Natomiast druga osoba liczby mnogiej w trybie rozkazującym jest zawsze tworzona
w sposób regularny. Warto o tym pamiętać, gdyż nawet jeśli wszystkie inne osoby
mają w tym trybie formę nieregularną, druga osoba liczby mnogiej pozostaje
regularna. A tworzy się ją poprzez odcięcie od bezokolicznika końcowej litery r
oraz zastąpienie jej literą d, np.:
contar (opowiadać) - contad (opowiedzcie)
tener (mieć) - tened (miejcie)
venir (przychodzić) - venid (przyjdźcie)
W tej lekcji pojawiły się również zasady stopniowania rzeczowników. W
hiszpańskim wygląda to bardzo prosto, np.:
grande (duży) - más grande (większy) - el/la más grande (największy/a)
Creedme!
Uwierzcie mi!
- ¡Qué frío hace! Voy a cerrar(1)
la ventana, ¿vale? czasownik
nieregularny I grupy cerrar (e:ie) - zamykać |
- Ale
jest (dosł. robi) zimno! Zamknę okno, dobrze? |
-
Dobrze się czujesz? |
- ¿Te encuentras(2) bien? czasownik
nieregularny zwrotny I grupy encontrarse (o:ue) - czuć się czasownik
nieregularny II grupy doler (o:ue) - boleć |
- ¿Tenéis vuestros libros de matemáticas(4)? las
matemáticas -
matematyka (w hiszpańskim rzeczownik ten występuje w liczbie mnogiej) czasownik
regularny III grupy abrir - otwierać |
-
Macie wasze książki do matematyki? |
- Daj
mi twoją kurtkę. Powieszę ją w szafie. |
- Dame(6) tu cazadora. La voy a colgar(7)
en el armario. czasownik
nieregularny I grupy dar (yo doy, reszta regularnie) - dawać czasownik
nieregularny I grupy colgar (o:ue) - wieszać |
- Decidnos lo que habéis hecho este fin de semana. |
-
Powiedzcie nam (to) co robiliście w ten weekend. |
-
Merche, pomóż (mu) twojemu bratu z zadaniami. |
- Merche, ayúdale a tu hermano con los deberes. |
- ¡Creedme! Hoy he visto a Penélope Cruz en
la cafetería. tomar el pelo a alguien - nabierać kogoś (dosł.
brać włos) |
-
Uwierzcie mi! Dzisiaj widziałem w kawiarni Pelélope Cruz. |
Observaciones Obserwacje
Oto ciąg dalszy trybu rozkazującego. Gdy chcemy połączyć czasownik w trybie
rozkazującym z jakimś zaimkiem, musi on zostać umieszczony tuż za czasownikiem,
np.:
abre (otwórz) - ábrela (otwórz ją)
escribe (napisz) - escríbeme (napisz do mnie)
ayudad (pomóżcie) - ayudadnos (pomóżcie nam)
intentad (spróbujcie) - intentadlo (spróbujcie tego)
Czasowniki nieregularne pozostają zwykle nieregularne w trybie rozkazującym
(oprócz oczywiście drugiej osoby liczby mnogiej), np.:
contar (opowiadać) - cuentas (opowiadasz) - cuenta (opowiedz)
volver (wracać) - vuelves (wracasz) - vuelve (wróć)
querer (kochać) - me quieres (kochasz mnie) - quiéreme (kochaj mnie)
Zaimki
osobowe mogą pełnić poniższe funkcje w zdaniu:
podmiotu
- JA -TY - ON
dopełnienia
bliższego - MNIE - CIEBIE - JEGO
dopełnienia
dalszego - MNIE - TOBIE - JEMU
mogą
być również poprzedzone odpowiednimi przyimkami
Zaimki
osobowe pełniące funkcje podmiotu w zdaniu przybierają następujące formy:
|
liczba
pojedyncza |
liczba
mnoga |
||
1
osoba |
yo |
ja |
nosotros,
-as |
my |
2
osoba |
tú |
ty |
vosotros,
-as |
wy |
3
osoba |
él |
on |
ellos |
oni |
Yo, tú, usted i ustedes to formy które odnoszą się do rodzaju męskiego i
do żeńskiego, natomiast pozostałe osoby mają dwie formy i męską i żeńską.
Forma usted/ustedes jest formą grzecznościową i używaną zwykle w
relacjach oficjalnych.
Z tego względu, że w języku hiszpańskim czasowniki odmieniają się przez osoby
to występowanie zaimka w zdaniu nie jest konieczne, nierzadko nawet błędne.
Istnieją jednak przypadki kiedy ważne jest, żeby ten zaimek występował, tak jak
na przykład:
- ¿Juana Montero? |
-
Juana Montero? |
Zaimki osobowe, gdy pełnią w zdaniu funkcje dopełnienia bliższego odpowiadają
zwykle polskiemu biernikowi - KOGO? CO? - i przybierają następujące formy:
|
liczba
pojedyncza |
liczba
mnoga |
||
1
osoba |
me |
mnie |
nos |
nas |
2
osoba |
te |
ciebie |
os |
was |
3
osoba |
lo |
jego,
go, pana |
los |
ich,
panów |
Zamiast form lo/los zdarza się, że w 3 os. l. pojedynczej i l. mnogiej w
stosunku do osób męskiego rodzaju używa się form le/les.
Te
quiero mucho. |
Bardzo
Cię kocham. |
!!! Zaimki 3 os. l. pojedynczej i mnogiej używa się również w zdaniu wtedy
kiedy o danej osobie lub przedmiocie już się wcześniej mówiło i nie trzeba powtarzać
rzeczownika, tak jak na przykład:
¿Has leído este libro? No, no lo he leído. |
Czytałeś
te książkę? Nie, nie czytałem jej. |
Lo może zastępować także w zdaniu jakąś wcześniej przytoczoną wypowiedź,
na przykład:
Juan se ha enamorado. ¿lo sabes? |
Juan się
zakochał. Wiesz o tym? |
Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia dalszego odpowiadają natomiast zwykle
polskiemu celownikowi - KOMU? CZEMU? - i przybierają poniższe formy:
|
liczba
pojedyncza |
liczba
mnoga |
||
1
osoba |
Me |
mnie,
mi |
Nos |
nam |
2
osoba |
Te |
tobie |
Os |
wam |
3
osoba |
Le/se |
jemu,
jej, panu, pani |
Les/se |
im,
państwu |
Te he
comprado algo. |
Kupiłam
Ci coś. |
Le he
preparado el almuerzo. |
Przygotowałam
mu/jej obiad. |
Nos ha
enviado una carta. |
Przysłał
nam list. |
Kolejność tych zaimków w zdaniu gdy występują z zaimkami dopełnienia bliższego
jest:
I - zaimek dopełnienia dalszego II - zaimek dopełnienia dalszego np.
¿Me preparas un bocadillo? |
Przygotujesz
mi kanapkę? |
Sí, te lo preparo. |
Tak,
przygotuję Ci ją. |
!!!! Należy zwrócić uwagę na to, iż zaimki le/les przyjmują formę se wtedy,
kiedy występują przed zaimkami lo/la/los/las.
No le puedo enseñar estos documentos a Juan. |
Nie
mogę pokazać dokumentów Juanowi. |
¿Por qué no se los puedes enseñar? |
Dlaczego
nie możesz mu ich pokazać? |
Zaimki osobowe mogą być również poprzedzone w zdaniu przyimkiem. Wtedy
przyjmują one poniższe formy:
|
liczba
pojedyncza |
liczba
mnoga |
1
osoba |
mí |
nosotros,
-as |
2
osoba |
ti |
vosotros,
-as |
3
osoba |
él |
ellos |
Występowanie powyższych zaimków uwarunkowane jest kontekstem wypowiedzi.
preparar
para mí |
przygotować
dla mnie |
hablar
de ti |
rozmawiać
o tobie |
decir
a él |
powiedzieć
mu |
!!! Szczególny przypadek stanowi konstrukcja z przyimkiem CON (z), gdyż
w zdaniu zaimki 1 i 2 os. l. poj., czyli mí i ti łączą się z nim
tworząc formy:
conmigo
contigo
Ale zaimki él/ella/ellos/ellas tworzą formę consigo z przyimkiem CON
tylko i wyłącznie wtedy kiedy zaimek osobowy jest zbieżny z podmiotem w zdaniu,
czyli:
Él no quiere llevar a su hermano consigo. |
On
nie chce zabrać z sobą swojego brata. |
ale:
No quiero hablar con él. |
Nie
chcę z nim rozmawiać. |
W języku hiszpańskim zaimki zwykle umiejscowione są odwrotnie niż w języku
polskim, czyli przed czasownikiem w osobowej formie:
No te lo
digo hoy. |
Nie
powiem ci tego dzisiaj. |
!!! Szczególny przypadek to połączenie zaimków z czasownikami w formie
bezokolicznika, gerundio i czasownikami trybu rozkazującego (forma twierdząca).
Zaimki zostają wtedy z nimi połączone np.:
No puedo dejarte un mensaje ahora. (lub: No te
puedo dejar un mensaje ahora.) |
Nie
mogę zostawić Ci teraz wiadomości. |
No puedo dejártelo
ahora. (lub: No te lo puedo dejar ahora.) |
Nie
mogę Ci tego teraz zostawić. |
Estoy escribiéndotelo.
(lub: Te lo estoy escribiendo.) |
Pisze
Ci to. |
Dámelo. |
Daj
mi to. |
Zaimki
zwrotne występują tylko i wyłącznie z czasownikami zwrotnymi. W języku polskim
istnieje tylko "się", a w języku hiszpańskim każdej osobie
przyporządkowana jest inny zaimek.
|
liczba
pojedyncza |
liczba
mnoga |
1
osoba |
me |
nos |
2
osoba |
te |
os |
3
osoba |
se |
se |
Mi hermano se
llama Juan. |
Mój
brat nazywa się Juan. |
Mi madre se
despierta temprano. |
Moja
mama wcześnie się budzi. |
Wśród
hiszpańskich ZAIMKÓW DZIERŻAWCZYCH wyróżnia się zaimki nie akcentowane
i akcentowane, które różnią się zarówno znaczeniem i pozycją w stosunku do rzeczownika.
|
liczba
pojedyncza |
liczba
mnoga |
||
1
osoba |
mi |
mój,
moja |
mis |
moi,
moje |
2
osoba |
tu |
twój,
twoja |
tus |
twoi,
twoje |
3
osoba |
su |
jego,
jej |
sus |
jego,
jej |
|
|
|
|
|
1
osoba |
nuestro
- a |
nasz,
nasza |
nuestros
- as |
nasi |
2
osoba |
vuestro
- a |
was,
wasza |
vuestros
- as |
nasze |
3
osoba |
su |
ich |
sus |
ich |
Zaimki te stosowane są do określenia przynależności danej osoby, czy też
przedmiotu
i z reguły informacja ta jest już znana rozmówcy.
¿Has encontrado mi
cámara de fotos? |
Znalazłeś
mój aparat fotograficzny? |
¿Puedes llevar mis compras contigo? |
Możesz
zabrać z sobą moje zakupy? |
Spośród powyższych zaimków tylko nuestro i vuestro przybierają
formę również w zależności od rodzaju określanego rzeczownika.
Clara ha visto a tu
amiga Mónica con Alfredo. |
Klara
widziała twoją koleżankę Monikę z Alferdo. |
ZAIMKI DZIERŻAWCZE AKCENTOWANE charakteryzują się tym, że w zdaniu mogą
one występować zarówno z konkretnym rzeczownikiem, jak i same. Najważniejsze
jest jednak to, że występując razem z rzeczownikiem zawsze umiejscowione są po
nim:
|
liczba
pojedyncza |
liczba
mnoga |
1
osoba |
mío
mía |
míos
mías |
2
osoba |
tuyo
tuya |
tuyos
tuyas |
3
osoba |
suyo
suya |
suyos
suyas |
|
|
|
1
osoba |
nuestro
nuestra |
nuestros
nuestras |
2
osoba |
vuestro
vuestra |
vuestros
vuestras |
3
osoba |
suyo
suya |
suyos
suyas |
Kiedy używamy powyższych zaimków?
- wtedy kiedy w wypowiedzi pojawia się jakiś nowy element i rozmówca chce
zaznaczyć
jego przynależność:
Un amigo mío
vive en Madrid. |
Mój
kolega mieszka w Madrycie. |
- wtedy kiedy zaimek dzierżawczy wstępuje w zdaniu samodzielnie:
¿De quién es este perro? ¿Es tuyo? |
Czyj
jest ten pies? Jest twój? |
- wtedy kiedy rzeczownik poprzedzony jest zaimkiem wskazującym:
¿Puedes devolverme ese
libro mío que te presté antes de ayer? |
Możesz
oddać mi tę książkę którą pożyczyłam Ci przedwczoraj? |
- wtedy kiedy w wypowiedzi pomijamy już wcześniej wspomniany rzeczownik, ale
zaimek musi być w tej sytuacji poprzedzony odpowiednim rodzajnikiem:
¿Es
tuyo este equipaje? |
To
twój bagaż? |
No, el mío
está en la consigna. |
Nie,
mój jest w przechowywalni bagażu. |
Zaimki
wskazujące
mogą
występować z rzeczownikiem /ale wtedy nie mają akcentu graficznego/
mogą
rzeczownik zastępować i występować samodzielnie /mają wtedy akcent graficzny/
zaimki
rodzaju nijakiego NIGDY nie mają akcentu graficznego, gdyż ZAWSZE występują w
formie akcentowanej - nie ma przecież rzeczowników rodzaju nijakiego i z tego
względu nie mogą poprzedzać żadnego rzeczownika !!!
rodzaj |
liczba
pojedyncza |
liczba
mnoga |
męski |
este |
estos |
ese |
esos |
|
aquel |
aquellos |
|
|
|
|
żeński |
esta |
estas |
esa |
esas |
|
aquella |
aquellas |
Powyższe zaimki muszą być zawsze zbieżne z rodzajem i liczbą określanego
rzeczownika.
esta manta |
ten
koc |
esas
mascotas |
tamte
maskotki |
aquellas
camisetas |
tamte
koszulki |
Zaimków ESTE/ESTA/ESTOS/ESTAS używa się wtedy gdy:
- określane przedmioty, osoby są bliskie wypowiadającemu
¿Te
gusta esta chaqueta? |
Podoba
Ci się ta marynarka? |
Zaimków ESE/ESA/ESOS/ESAS używa się wtedy gdy:
- przedstawiane przedmioty, osoby są bliskie wypowiadającemu
¿Quieres
probar ese plato? |
Chcesz
spróbować to danie? |
Zaimki AQUELL/AQUELLA/AQUELLOS/AQUELLAS natomiast używa się:
- gdy określane przedmioty i osoby są dalekie wypowiadającemu
Aquellos coches
son muy caros. |
Tamte
samochody są bardzo drogie. |
Poza powyższymi zaimkami występują formy nijakiego w liczbie pojedynczej ESTO
ESO/AQUELLO :
¿Puedes
decirme eso? |
Możesz
mi to powiedzieć? |
Dla
języka hiszpańskiego charakterystyczne jest to, że przymiotnik musi być zgodny
z liczbą i rodzajem rzeczownika oraz to, że zwykle w zdaniu występuje on po
rzeczowniku, czyli:
el
tren verde |
zielony
pociąg |
la
casa nueva |
nowy
dom |
Rodzaj żeński przymiotników tworzy się przez zmiany końcówki formy męskiej
przymiotnika, albo tez przez dodanie końcówki -a.
- jeżeli przymiotnik rodzaju męskiego ma końcówkę -o to rodzaj żeński
zostanie utworzony przez zamianę -o na -a, jak na przykład:
feo -
fea |
brzydki
- brzydka |
bonito
- bonita |
ładny
- ładna |
- natomiast te przymiotniki, które mają końcówkę -ícola, -ista, np.:
egoista |
egoistyczny/a |
deportista |
sportowy/a |
- do przymiotników rodzaju męskiego o końcówce - án, - ón, - ín w rodzaju
żeński dodaje się - a, np.:
gritón
- gritona |
krzykliwy/a |
- przymiotniki zakończone w rodzaju męskim na -or w rodzaju żeńskim mają
również dodaną końcówkę -a,
- przymiotniki określające narodowość, pochodzenie i zakończone w rodzaju
męskim na spółgłoskę, w rodzaju żeński posiadają dodaną końcówkę -a i
tak:
polaco
- polaca |
polski/a |
japonés
- japonesa |
japoński/a |
- i we wszystkich innych przypadkach przymiotniki mają taką samą formę dla
rodzaju męskiego, jak i dla rodzaju żeńskiego:
verde |
zielony/a |
gris |
szary/a |
joven |
młody/a |
TWORZENIE LICZBY MNOGIEJ PRZYMIOTNIKÓW OPIERA SIĘ
NA TYCH SAMYCH ZASADACH CO TWORZENIE LICZBY MNOGIEJ RZECZOWNIKÓW !!
Ważne!! W języku hiszpańskim występuje kilka przymiotników, które określając
konkretne rzeczowniki tracą ostatnią samogłoskę albo sylabę:
bueno |
dobry |
malo |
zły |
santo |
święty |
nie mają końcówki -o przed rzeczownikami męskiego rodzaju liczby
pojedynczej:
buen
chico |
dobry
chłopak |
mal
humor |
zły
humor |
San
Juan |
święty
Jan |
WYJĄTKI: SANTO TOMÁS, SANTO DOMINGO
Natomiast przymiotnik grande - duży przybiera skróconą formę GRAN
przed rzeczownikami zarówno rodzaju męskiego jak i żeńskiego liczby
pojedynczej.
Wśród hiszpańskich przymiotników wyróżnia się także takie, które bez zmiany
formy pełnią funkcję przysłówków. Podstawowe to:
bajo |
niski/nisko |
barato |
tani/tanio |
caro |
drogi/drogo |
falso |
fałszywy/fałszywie |
lento |
powolny/powoli |
seguro |
pewny/pewnie |
Zwykle
określoną cechę można wyrazić poprzez odpowiednie stopniowanie przymiotnika lub
dodanie przysłówka:
amable |
miły |
poco amable |
niezbyt
miły |
muy amable |
bardzo
miły |
bastante
amable |
dosyć
miły |
un poco
amable |
trochę
miły |
demasiado
amable |
zbyt
miły |
MÁS |
oraz |
MENOS |
to przysłówki, dzięki którym tworzony jest stopień wyższy przymiotników tak jak
np.:
más
caro |
bardziej
drogi |
menos
simpático |
mniej
sympatyczny |
Stopień najwyższy przymiotnika powstaje przez dodanie konkretnego rodzajnika
określonego do stopnia wyższego:
Julio es el más amable de todos. |
Julio
jest najmilszy ze wszystkich. |
Warto zwrócić uwagę na porównywanie dwóch rzeczowników - używa się wtedy takich
konstrukcji jak:
más
amable que |
milszy
niż |
tan
interesante como |
tak
interesujący jak |
menos
amable que |
mniej
miły niż |
igual
de interesante que |
równie
interesujący jak |
NIEREGULARNE
PRZYMIOTNIKI:
bueno |
dobry |
MEJOR |
lepszy/a |
EL/LA
MEJOR |
najlepszy/a |
malo |
zły |
PEOR |
gorszy/a |
EL/LA
PEOR |
najgorszy/a |
grande |
duży |
MAYOR |
większy/a,
starszy/a |
EL/LA
MAYOR |
największy/a,
najstarszy/a |
pequeño |
mały |
MENOR |
mniejszy/a,
młodszy/a |
EL/LA
MENOR |
najmniejszy/a,
najmłodszy/a |
Uwaga!! Przymiotniki grande i pequeño mają również formy
regularne: "más grande" i "más pequeno" (użycie danej formy
zależy od kontekstu).
Stopień wyższy tych przymiotników posiada taką sama formę zarówno dla rodzaju
męskiego, jak i żeńskiego; w liczbie mnogiej dodaje się końcówkę - es.
!!! Wyróżnia się także formę SUPERLATIVO, która powstaje po dodaniu do
przymiotnika końcówki -ísimo ( -a, -os, -as). Forma ta nie ma polskiego
odpowiednika. Nasila ona znaczenie danego przymiotnika:
np. mucho (dużo) - muchísimo (niezwykle/bardzo dużo)
guapa (ładna) - guapísima (niesamowicie ładna)
Rzeczowniki
służą m.in. do przedstawiania osób i przedmiotów. W języku hiszpańskim odróżnia
się tylko 2 rodzaje: RODZAJ MĘSKI (el género masculino) i RODZAJ ŻEŃSKI (el
género femenino). Większość rzeczowników w tym języku, podobnie jak w
języku polskim, mają końcówki -a - w przypadku rodzaju żeńskiego (np.
mesa, lámpara), lub końcówkę -o - w przypadku rodzaju męskiego (np.
chico, piano).
Należy pamiętać, że rodzaje rzeczowników hiszpańskich nie zawsze zgadzają
się z rodzajem tego samego rzeczownika w języku polskim, na przykład: ventana
- okno.
Rzeczownik hiszpański zwykle jest poprzedzony RODZAJNIKIEM (artículo),
który może być OKREŚLONY (artículo determinado) lub NIEOKREŚLONY
(artículo indeterminado). I tak, rzeczownik rodzaju męskiego poprzedza
rodzajnik el, natomiast rzeczownik rodzaju żeńskiego poprzedza rodzajnik
la. W przypadku rodzajnika nieokreślonego, będą to odpowiednio un
i una.
el
teléfono |
telefon |
la
lámpara |
lampa |
Liczbę
mnogą rzeczowników (i przymiotników) tworzy się przez dodanie spółgłoski -s
do formy liczby pojedynczej rzeczowników (i przymiotników) zakończonych na
samogłoskę nie akcentowaną i -é akcentowane, zaś -es do
rzeczowników (i przymiotników) zakończonych na spółgłoskę, a także na a, i, o,
u akcentowane i na y, na przykład:
los
teléfonos |
telefony |
las
lámparas |
lampy |
Rodzajnik określony w liczbie mnogiej dla rodzaju męskiego to los,
rodzajnik nieokreślony to unos. Natomiast w rodzaju żeńskim, rodzajnik
określony to las i nieokreślony to unas.
Rzeczowniki
w języku hiszpańskim mogą być następującego rodzaju:
rzeczowniki
pospolite:
określają osoby i przedmioty mające cechy wspólne. Zawsze je poprzedzają wyrazy
określające, jak rodzajnik lub zaimek.
Hablo con una chica
simpática. |
Rozmawiam
z sympatyczną dziewczyną. |
He visto a mi perro
en la calle. |
Widziałem
mojego psa na ulicy. |
rzeczowniki
policzalne:
określają osoby lub przedmioty, które można policzyć.
Tengo tres entradas
al cine. |
Mam
trzy bilety do kina. |
Quiero
comprar un diccionario. |
Chcę
kupić jeden słownik. |
rzeczowniki
niepoliczalne:
określają przedmioty (substancje, cechy, materiały), których nie można policzyć
na sztuki. Nie tworzą one liczby mnogiej i często nie są poprzedzone żadnym
rodzajnikiem.
Me
gusta la leche. |
Lubię
mleko. |
En esta tienda venden pan. |
W tym
sklepie sprzedają chleb. |
rzeczowniki
konkretne:
oznaczają osoby i przedmioty, które istniały, istnieją lub będą istniały w
rzeczywistości. Poprzedza się je wyrazami określającymi (zaimek lub rodzajnik)
i mogą występują w liczbie mnogiej.
Este libro es
un bestseller. |
Ta
książka to bestseller. |
Me visitó ayer mi
tía. |
Wczoraj
odwiedziła mnie moja ciocia. |
rzeczowniki
abstrakcyjne:
wyrażają pojęcia, które nie istnieją w świecie materialnym. Niemal zawsze
występują w liczbie pojedynczej i zawsze są poprzedzone rodzajnikiem
określonym.
La belleza de esta
obra impresiona mucho. |
Piękność
tego dzieła robi duże wrażenie. |
Lo
escuchaba con paciencia. |
Słuchał(a)
go cierpliwie. |
nazwy
własne:
określają osoby lub przedmioty występujące pojedynczo. Pisze się je zawsze
wielką literą i są poprzedzone rodzajnikiem określonym tylko w przypadku, gdy
rzeczownik występuje z wyrażeniem przymiotnikowym.
Juan trabaja
mucho. |
Jan
dużo pracuje. |
Me gusta |
Podoba
mi się Sewilla w Wielki Tydzień. |
Także
niektóre nazwy geograficzne z natury są poprzedzone rodzajnikiem:
el
Tajo |
rzeka
Tajo |
los
Pirineos |
góry
Pireneje |
La
Coruña |
miasto
Coruña |
la
Rioja |
region
Rioja |
rzeczowniki
zbiorowe:
określają grupę osb lub przedmiotów, a czasownik który opisuje wykonywaną przez
nie czynność występuje w liczbie pojedynczej lub mnogiej, w zależności od tego
czy mówimy o zbiorze grup (jak w języku polskim).
El Gobierno propone
una nueva ley. |
Rząd
proponuje nową ustawę. |
Los aeropuertos
están en huelga. |
Lotniska
strajkują. |
rzeczowniki
złożone: to te,
które są zbudowane z dwóch elementów. Na przykład:
el
cumpleaños |
urodziny |
el
altavoz |
głośnik |
el
paraguas |
parasol |
Rzeczowniki
te mogą się składać z następujących części mowy: rzeczownik, przymiotnik,
czasownik, przyimek lub przysłówek.
Cabeza, hombros, rodillas Ojos, oidos, boca y una nariz |
Head, shoulders, knees Eyes, ears, mouth and a nose |
Mariposa:
¿Conoce usted?
¿Conoce usted?
¿Conoce usted al señor?
Si lo conoce, si lo conoce, dígame, dígame por favor.
Refrain:
Lo busqué en todas partes.
Arriba, abajo, en todas partes.
Entre, sobre, al lado, señor
¿Puedes ayudarme, por favor?
Desconocido:
Sí, lo conozco.
Sí, lo conozco.
Sí, yo conozco al señor Bosco.
Sí, lo conozco. Sí, lo conozco.
Sí, yo conozco al señor Bosco.
Refrain
Mariposa:
¿Sabe usted? ¿Sabe usted?
¿Sabe usted dónde está él?
¿Sabe usted? ¿Sabe usted?
¿Sabe usted dónde está él?
Refrain
Desconocido:
Voy a ver. Voy a ver.
Voy a ver dónde está él.
Voy a ver. Voy a ver.
Voy a ver dónde está él.
Mariposa: ¿Dónde esta Señor Bosco?
Translation:
(Yo) conozco al señor Bosco = I know Mr. Bosco;
¿Conoce usted? = Do you know?;
¿Conoce usted al señor? = Do you know the gentleman?;
Si lo conoce, dígame por favor = If you know (him) tell me please.;
Lo busqué en todas partes = I have looked everywhere;
arriba de = on, on top of;
abajo = down/below;
en todas partes = in all places;
entre = between;
sobre = on/over;
al lado de = beside, next to;
Puedes ayudarme, por favor = Can you help me please?;
Si, lo conozco = Yes, I know him;
Si, yo conozco al señor Bosco = Yes, I know Mr. Bosco;
¿Sabe usted?= Do you know? (polite form);
¿Sabe usted donde está el = do you know where he is?;
Voy a ver = I am going to look;
Voy a ver dónde está él = I am going to look for him
No, no, no Mamá manda
que yo haga algo Y mis
hermanos quieren que La maestra
duda que me dedique Y mis
amigos creen que |
No,
no, no Mom
orders me to do something And
my brothers and sisters want The
teacher doubts that I’m concentrating on (Dedicating myself to) And my
friends believe that |
This song practices weather and beach expressions
and the verb "ir" ("to go"). The English translation
can be found below the Spanish lyrics.
Voy a la
playa |
*I'M GOING TO THE BEACH |
Hace sol.
No llueve Coro: El sol
brilla mucho Coro Un buen
restaurante |
It's sunny. It's not raining Chorus: *I'm going to the beach The sun is shining a lot A good restaurant |
Ella fue la primera en enseñarme la luna – K. I. Gałczyński
Ella fue la primera en enseñarme la luna
Y la primera nieve en los pinos
Y la primera lluvia.
Yo, en aquel entonces, era pequeña, como una conja
Y el vestido negro de mi mama
Brumía como
Es de noche, el petróleo en la lámpara se consume,
un mosquito lamenta sobre la oreja.
¿A lo mejor tú, mama,
Estás de estrellas en el cielo?,
¿O estás de una vela en un lago?
¿O estás de una honda de cresta inclinada?
¿Quizá tus manos
han empolvado mi manuscrito con granos estelares?
A lo major estás de la hora tardía,
De
En las habitaciones agosteñas de oro.
Ayer, en un saltamimbres,
encontré una broche de pelo,
¿No estuya?
Język niemiecki
zwrot/ wyrażenie |
wymowa |
tłumaczenie |
Guten Morgen
|
Gu:tn morgn |
Dzień dobry (rano) |
Guten Tag
|
Gu:tn ta:k |
Dzień dobry (po południu) |
Guten Abend
|
Gu:tn a:bent |
Dobry wieczór |
Auf Wiedersehen |
Aufwi:derze:n |
Do widzenia |
bitte |
byte |
Proszę |
Danke |
danke |
Dziękuję |
Entschuldigung |
entszuldigunk |
Przepraszam |
Ja |
ja |
Tak |
Nein |
najn |
nie |
Język francuski
zwrot/ wyrażenie |
wymowa |
tłumaczenie |
Bonjour
|
Bążur: |
Dzień dobry (rano) |
Bonsoir
|
Bąsuar: |
Dobry wieczór |
Au revoir
|
Or:ewuar: |
Do widzenia |
S'il vous plait |
silwuple |
Proszę |
Merci |
Mer:si |
Dziękuję |
pardon |
Pardą: |
Przepraszam |
Oui |
łi |
Tak |
Non |
ną |
nie |
Język angielski
zwrot/ wyrażenie |
wymowa |
tłumaczenie |
Good morning
|
Gut morning |
Dzień dobry (rano) |
Good aftenoon
|
Gut aftenun |
Dzień dobry (po południu) |
Good evening
|
Gut ivning |
Dobry wieczór |
Goodbye |
Gutbaj |
Do widzenia |
Please/ here you are |
Pliz:/ hier ju ar |
Proszę |
Thank you |
Fenkju |
Dziękuję |
I‘m sory |
Ajmsory |
Przepraszam |
Yes |
Jes |
Tak |
No |
Noł |
nie |
Język włoski
zwrot/ wyrażenie |
wymowa |
tłumaczenie |
Buon giorno
|
Bondziorno |
Dzień dobry (rano) |
Ciao
|
Ciał |
cześć |
Buonasera
|
Błonasera |
Dobry wieczór |
Arrivederci
|
Ariwederczi |
Do widzenia |
Per favorre |
Perfavore |
Proszę |
Grazie |
Gracje |
Dziękuję |
Scuza |
Skuzi |
Przepraszam |
Si |
Si |
Tak |
No |
no |
nie |
Język hiszpański
zwrot/ wyrażenie |
wymowa |
tłumaczenie |
Buenos dias
|
Błenos dijas |
Dzień dobry (rano) |
Buenos tardes |
Błenos tardes |
Dzień dobry (po południu) |
hola
|
Ola |
cześć |
Hasta la vista/ adiós
|
Asta la wista/ adijos |
Do widzenia |
Por favor |
Porfavor |
Proszę |
Gracias |
Gracjas |
Dziękuję |
Disculpe |
Diskulpe |
Przepraszam |
Si |
Si |
Tak |
No |
no |
nie |
Język portugalski
zwrot/ wyrażenie |
wymowa |
tłumaczenie |
Bom dia
|
bomdja |
Dzień dobry |
hola
|
Ola |
cześć |
Adeus
|
adełus |
Do widzenia |
Por favor |
Porfavor |
Proszę |
Obrigardo/ obrigarda |
Obrigardo/ obrigarda |
Dziękuję/ kobieta/mężczyzna |
Com licenca |
komlicensa |
Przepraszam |
Sim |
Sim |
Tak |
Nao |
nao |
nie |
Język grecki
zwrot/ wyrażenie |
wymowa |
tłumaczenie |
Kalimera
|
Kalimera |
Dzień dobry |
Kalispera |
Kalispera |
Dobry wieczór |
Gia sou
|
jasu |
cześć |
Adio
|
adijo |
Do widzenia |
parakaló |
parakalo |
Proszę |
Efcharistó |
efharisto |
Dziękuję |
signómi |
signomi |
Przepraszam |
Ne |
ne |
Tak |
Óchi |
Ochi |
nie |
Liczebniki
włoskie |
Liczebniki
francuskie |
Liczebniki
niemieckie |
NUMERALI |
0 - zéro |
|